Het klinkt als een scène uit een horrorfilm: je doet nietsvermoedend de wc-bril omhoog en plots zie je een rat in de toiletpot. Voor sommige mensen is het een angstbeeld, voor anderen een broodjeaapverhaal. Maar hoe zit het nu echt? Kunnen ratten écht via het riool naar boven klimmen en in je wc terechtkomen? Het verrassende antwoord: ja, dat kan. En het gebeurt vaker dan je denkt.
Hoe komen ratten in het riool terecht?
Ratten leven graag op plekken waar water, voedsel en schuilmogelijkheden zijn. Het riool is voor hen dan ook een waar paradijs. Daar vinden ze restjes voedsel, warmte in de winter, en een netwerk van tunnels waarin ze vrij kunnen bewegen. In steden zoals Amsterdam, Rotterdam of Utrecht leven tienduizenden rioolratten, vaak zonder dat we er iets van merken.
Ratten zijn uitstekende zwemmers. Ze kunnen tot drie minuten onder water blijven, tegen de stroom in zwemmen en zich door nauwe buizen wringen. Hun skelet is flexibel en hun longinhoud groot genoeg om het onder water lang vol te houden. Een wc-leiding is voor hen dus geen obstakel, maar eerder een doorgang.
Kan een rat echt via je toilet naar boven klimmen?
Ja, dat kan. Sterker nog: het is al vaak voorgekomen. In meerdere Nederlandse steden zijn meldingen geweest van ratten die via het riool omhoog klommen en via de toiletpot een woning binnendrongen. Dit gebeurt meestal bij oudere woningen, waarbij de riolering verouderd is of scheuren bevat. Ook als de rioolafvoer slecht is aangesloten, vergroot dat de kans op ongewenste bezoekers.
De route die een rat aflegt, loopt meestal via het hoofdriool naar de huisaansluiting. Van daaruit kunnen ze via de afvoerbuis omhoog zwemmen tot aan de toiletpot. Omdat toiletten een waterslot hebben (dat is de bocht in de wc waar altijd water in blijft staan), moeten ze hier nog doorheen zwemmen. Maar zelfs dat lukt ze moeiteloos.
Hoe vaak komt het voor?
Hoewel het geen dagelijkse gebeurtenis is, komt het vaker voor dan je zou denken. Elk jaar worden er in Nederland tientallen tot honderden meldingen gedaan van ratten in toiletten. Vooral in dichtbevolkte steden met oude rioleringen is het risico groter.
In de meeste gevallen komt een rat éénmalig omhoog en blijft het bij een vervelende verrassing. Maar als de situatie niet wordt aangepakt, kan het probleem zich herhalen. Zeker als de rat in huis een voedselbron vindt, bestaat de kans dat hij blijft.
Toch moet je niet direct in paniek raken. De kans dat je ’s nachts wordt verrast door een rat op de wc is klein, zeker als je huis goed onderhouden is en de riolering in orde is. Maar het kán dus wel.
Wat zijn de signalen dat er ratten in je riool zitten?
Voordat je een rat daadwerkelijk in je toilet aantreft, zijn er soms al signalen dat er ratten in de buurt zijn. Let op deze tekenen:
Geknaag aan leidingen of kunststof buizen
Ratengeluiden (piepen of krassen) onder de vloer of bij het toilet
Kleine pootafdrukken of uitwerpselen rond afvoeren of in de wc-ruimte
Water dat minder goed wegspoelt, wat kan duiden op verstopping of activiteit in de buis
Als je één van deze signalen herkent, is het verstandig om snel actie te ondernemen. Wachten zorgt vaak alleen maar voor grotere overlast.
Hoe voorkom je dat ratten via het toilet binnenkomen?
Gelukkig zijn er maatregelen die je kunt nemen om te voorkomen dat een rat ooit je wc bereikt:
1. Plaats een terugslagklep in de rioolleiding
Een terugslagklep (of rioolklep) zorgt ervoor dat water en vuil maar één kant op kunnen stromen: van binnen naar buiten. Ratten kunnen hierdoor niet terug omhoog klimmen via de afvoer.
2. Controleer de staat van je riolering
Bij oudere huizen kan het riool versleten of kapot zijn. Laat je leidingen controleren door een specialist, zeker als je vaak last hebt van verstoppingen of vreemde geluiden.
3. Houd je toiletdeksel dicht
Het klinkt simpel, maar een gesloten wc-deksel maakt het lastiger voor een rat om uit de pot te komen als hij er toch in zit.
4. Voer geen etensresten door de gootsteen of wc af
Ratten ruiken voedsel van ver. Etensresten die via de gootsteen of wc worden weggespoeld, trekken ratten aan. Gooi voedselafval dus altijd in de afvalbak.
5. Plaats een rooster op regenpijpen en open afvoeren
Via open afvoerbuizen buiten of regenpijpen kunnen ratten ook binnenkomen. Een fijnmazig rooster houdt ze buiten.
Wat moet je doen als je een rat in je wc vindt?
Als je de pech hebt dat er ineens een rat in je toilet zit, is het belangrijk om kalm te blijven – ook al is dat makkelijker gezegd dan gedaan. Spoel het toilet niet door in paniek. In sommige gevallen zwemt de rat dan gewoon opnieuw omhoog. Probeer het deksel te sluiten en zet een zwaar voorwerp bovenop de bril, zodat het dier er niet uit kan.
Bel daarna direct een professionele ongediertebestrijder. Zij hebben ervaring met het verwijderen van ratten en kunnen ook achterhalen hoe het dier binnen is gekomen. Daarnaast kunnen ze adviseren over maatregelen om herhaling te voorkomen.
Maak het toilet daarna grondig schoon met bleek of desinfectiemiddel. Ratten kunnen bacteriën en ziektes met zich meebrengen, dus een goede reiniging is essentieel.
Zijn ratten gevaarlijk voor je gezondheid?
Ja, ratten kunnen ziekten overdragen. Ze verspreiden bacteriën via hun urine, uitwerpselen en speeksel. In het riool komen ze in aanraking met allerlei ziekteverwekkers, die ze vervolgens mee kunnen nemen naar boven. Via het toilet kunnen deze bacteriën op de wc-bril of andere oppervlakken terechtkomen.
Mogelijke ziektes zijn onder andere leptospirose (ziekte van Weil), salmonella en hantavirus. De kans op besmetting is klein, maar niet verwaarloosbaar. Goede hygiëne is daarom belangrijk, zeker na een rattenincident.
Waarom neemt het aantal rattenmeldingen toe?
De afgelopen jaren is het aantal meldingen van ratten in Nederland gestegen. Dat komt door meerdere factoren:
Mildere winters: Door klimaatverandering overleven meer ratten de winter, waardoor de populatie groeit.
Meer afval en zwerfvuil: In steden is veel voedsel te vinden voor ratten.
Verouderde riolering: In oude wijken zijn leidingen soms niet bestand tegen rattenactiviteit.
Strengere regels op gifgebruik: Sinds enkele jaren mogen professionele bestrijders minder gif gebruiken, wat het moeilijker maakt om plagen snel aan te pakken.
Meer ratten betekent ook een grotere kans op contact met mensen – en dus een grotere kans dat er eentje in je toilet belandt.
Een rat in je wc klinkt als een fabeltje, maar het is een verrassend reëel risico. Gelukkig kun je met een paar slimme aanpassingen in en rondom je huis het risico flink verkleinen. Dus ja: ratten kunnen via je toilet binnenkomen, maar nee – je bent niet helemaal weerloos. Weten wat je moet doen is al de helft van het werk.
