Je kent het vast wel: plotseling zie je kleine zwevende stipjes of sliertjes in je gezichtsveld. Ze lijken te bewegen als je met je ogen draait, en verdwijnen niet echt als je probeert te focussen. Veel mensen schrikken ervan en vragen zich af wat er precies aan de hand is. Die zwevende dingetjes worden floaters genoemd, of in het Nederlands: glasvochttroebelingen.
Hoewel ze vervelend en soms zelfs beangstigend kunnen zijn, zijn ze meestal onschuldig. Toch is het goed om te weten wat ze betekenen en wanneer je beter even langs de opticien of oogarts kunt gaan.
Wat zijn ‘floaters’ precies?
Floaters zijn kleine schaduwachtige vlekjes, sliertjes of stippen die door je gezichtsveld bewegen. Ze lijken te zweven, en als je probeert ze te volgen, bewegen ze vaak mee met je blik. Volgens oogarts dr. Daniel Polya van het Royal Australian and New Zealand College of Ophthalmologists ontstaan deze zwevende vlekjes door kleine klontjes in het glasvocht van het oog.
Het glasvocht is de heldere, gelachtige substantie die het grootste deel van je oogbol vult. In die gel zitten collageenvezels die helpen om de vorm van het oog te behouden. Soms klonteren die vezels samen, waardoor kleine schaduwplekken ontstaan. Die werpen een schaduw op het netvlies, de achterkant van je oog, en dat is wat je ziet als floaters.
Volgens dr. Polya zijn deze troebelingen meestal onschuldig en horen ze bij het natuurlijke verouderingsproces. Naarmate je ouder wordt, verandert de structuur van het glasvocht en worden die klontjes iets zichtbaarder. “Het zijn condensaties van collageenvezels,” legt hij uit. “De grote moleculen van collageen klonteren samen en werpen kleine schaduwen op het netvlies, die we waarnemen als floaters.”
Waarom gaan ze niet weg?
Veel mensen hopen dat de zwevende vlekjes vanzelf verdwijnen, maar dat gebeurt helaas niet helemaal. Volgens de Amerikaanse netvliesspecialist dr. Steve Charles, die onderzoek deed naar het verschijnsel, worden ze na verloop van tijd minder opvallend, maar verdwijnen ze niet volledig. “Ik zeg altijd tegen patiënten dat de floaters minder zichtbaar worden na een tijdje, maar niet weggaan,” aldus Charles.
Dat betekent dat je ze nog steeds zult zien als je naar een egale achtergrond kijkt, zoals een blauwe lucht, een wit vel papier of een helder computerscherm. Het brein went er meestal aan, waardoor je ze minder bewust waarneemt. Maar in rustige, lichte omgevingen kunnen ze weer duidelijk zichtbaar zijn.
Wanneer moet je naar een arts?
Hoewel floaters meestal onschuldig zijn, kunnen ze soms een teken zijn van iets ernstigers. Eén van de meest voorkomende oorzaken is een zogenoemde achterste glasvochtloslating (PVD). Daarbij komt het glasvocht een beetje los van het netvlies. Dat is meestal geen probleem, maar in sommige gevallen kan het leiden tot een kleine scheur in het netvlies.
Dr. Polya benadrukt dat het belangrijk is om alert te zijn. “Bij ongeveer vijf procent van de mensen met een PVD kan een kleine scheur in het netvlies ontstaan,” zegt hij. “En als dat gebeurt, is er ongeveer vijftig procent kans dat het netvlies daarna loslaat.” Een netvliesloslating is een ernstige aandoening die snel behandeld moet worden, anders kan het blijvend zichtverlies veroorzaken.
De eerste tekenen van een netvliesscheur of -loslating kunnen zijn: plotselinge toename van het aantal floaters, lichtflitsen of een schaduw aan de rand van je gezichtsveld. Als je een van deze symptomen opmerkt, is het belangrijk om direct een oogarts te raadplegen. Vroege opsporing kan voorkomen dat het probleem erger wordt.
Volgens dr. Polya komt het helaas nog te vaak voor dat mensen te laat komen. “Het is teleurstellend wanneer iemand pas langskomt met een netvliesloslating die eerder ontdekt had kunnen worden,” zegt hij. “Een PVD op zich is niet ernstig, maar een scheur of loslating van het netvlies kan grote gevolgen hebben als het niet op tijd wordt onderzocht.”
Wat kun je eraan doen?
In de meeste gevallen is behandeling niet nodig. De floaters zijn onschuldig en je hersenen leren ze na verloop van tijd negeren. Toch kunnen ze hinderlijk zijn, vooral bij fel licht of als je vaak naar een computerscherm kijkt. In zeldzame gevallen kunnen floaters zo groot of talrijk zijn dat ze het zicht belemmeren.
Volgens dr. Polya kunnen in die gevallen twee behandelingen overwogen worden. De eerste is lasertherapie, waarbij een specialist de grootste floaters met een laserstraal probeert op te breken. Zo worden ze kleiner en minder zichtbaar. De tweede, zeldzamere optie is een operatie waarbij het glasvocht gedeeltelijk wordt verwijderd en vervangen door een heldere vloeistof. Deze ingreep brengt echter risico’s met zich mee en wordt alleen uitgevoerd als de klachten ernstig zijn.
De meeste artsen raden aan om eerst af te wachten, omdat het brein meestal vanzelf leert om de floaters te negeren. “Slechts heel zelden zijn mensen er blijvend veel last van,” zegt dr. Polya. “Bij de meeste patiënten neemt het ongemak na een paar maanden duidelijk af.”
Wat kun je zelf doen?
Hoewel je floaters niet kunt voorkomen, kun je wel iets doen om je ogen gezond te houden. Zorg voor voldoende rust, draag een zonnebril bij fel zonlicht en eet voeding met veel antioxidanten, zoals wortels, spinazie en citrusvruchten. Deze stoffen helpen om het netvlies te beschermen.
Daarnaast is het verstandig om regelmatig je ogen te laten controleren, zeker als je ouder wordt of al eerder oogproblemen hebt gehad. Zo kunnen eventuele afwijkingen, zoals een PVD of beginnende netvliesscheur, op tijd worden ontdekt.
Kortom: die zwevende vlekjes in je ogen zijn meestal onschuldig en verdwijnen niet helemaal, maar vormen zelden een echt gevaar. Blijf er alert op, zeker als ze plotseling toenemen of gepaard gaan met lichtflitsen. In dat geval is het verstandig om meteen een specialist te raadplegen. Voor de meeste mensen geldt echter: even wennen, en daarna vergeet je bijna dat ze er zijn.
Bron: LADBIBLE
