In aanloop naar verkiezingen speelt steeds meer van de politieke strijd zich af op sociale media. Waar debatten vroeger vooral in de Tweede Kamer of op televisie werden uitgevochten, gebeurt dat nu op platforms als Instagram, X en TikTok. Politici delen daar niet alleen hun standpunten, maar ook persoonlijke momenten. Het imago dat ze online uitstralen, is minstens zo belangrijk geworden als de inhoud van hun boodschap.
Filmpjes als nieuw wapen in de politiek
Een grappige verspreking tijdens een debat is tegenwoordig goud waard, want een goed filmpje kan viraal gaan. Toen SGP-lijsttrekker Chris Stoffer zich onlangs versprak tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen, maakte Kamervoorzitter Martin Bosma er meteen een opmerking over. “Oeps, oeps, daar gaat je filmpje,” grapte hij, verwijzend naar de korte fragmenten die politici graag online delen.
Ook Geert Wilders speelt met dit fenomeen. Toen Denk-leider Stephan van Baarle hem een vraag stelde, weigerde hij te antwoorden met de woorden: “Blijkbaar moet iedere fractie zijn eigen filmpje maken.” Daarmee gaf hij aan hoe belangrijk korte online momenten zijn geworden.
Volgens Patrick van Erkel, docent politieke communicatie aan de Universiteit van Amsterdam, zijn sociale media een krachtig instrument in moderne campagnes. “Veel mensen volgen geen lange debatten meer. Korte filmpjes op sociale media laten in enkele seconden zien waar een partij voor staat,” legt hij uit. Politici gebruiken deze video’s om hun boodschap simpel, herkenbaar en aantrekkelijk over te brengen.
Alles draait om de regie over het beeld
Een belangrijk verschil tussen sociale media en traditionele media is controle. Op televisie of in kranten bepaalt een journalist hoe iemand in beeld komt. Online hebben politici zelf de macht over wat ze laten zien. Ze kunnen zorgvuldig kiezen welke momenten ze delen en hoe die worden gepresenteerd.
Daarom posten lijsttrekkers niet alleen debatfragmenten, maar ook filmpjes van aangenomen moties, interviews in talkshows en gunstige peilingen. Alles wordt met zorg gekozen om hun imago te versterken. Sommige politici gaan nog verder en delen ook persoonlijke beelden, om dichter bij de kiezer te komen.
Geert Wilders laat bijvoorbeeld zijn kat Noortje zien, Frans Timmermans bezoekt zijn favoriete voetbalclub Roda JC en Dilan Yeşilgöz plaatst filmpjes van evenementen zoals Sail. Volgens deskundigen heet dat ‘privatisering’: politici gebruiken hun privéleven om sympathie op te wekken. Het doel is om menselijker en toegankelijker over te komen, zodat kiezers zich met hen kunnen identificeren.
Het dunne verschil tussen echt en gemaakt
Toch is er een risico: kiezers prikken snel door nep gedrag heen. Authenticiteit is daarom een sleutelwoord in politieke communicatie. Van Erkel noemt het voorbeeld van het Amerikaanse Congreslid Alexandria Ocasio-Cortez, die tijdens het koken via Instagram over politiek sprak. “Dat kwam oprecht en vernieuwend over,” vertelt hij. “Maar toen senator Elizabeth Warren hetzelfde probeerde, vonden mensen het juist geforceerd.”
Ook in Nederland zien we dat verschil. Toen Dilan Yeşilgöz een filmpje deelde over haar vakantie, waarin ze vertelde dat ze vooral ‘veel het land in was gegaan’, vonden veel mensen dat onnatuurlijk overkomen. Het leek meer een campagnevideo dan een persoonlijk moment, waardoor het zijn doel miste.
Politici moeten dus voorzichtig zijn: te veel regie kan ervoor zorgen dat het publiek het idee krijgt dat alles in scène is gezet. En in een tijd waarin echtheid belangrijker is dan ooit, kan dat averechts werken.
Thema’s sturen via sociale kanalen
Sociale media zijn niet alleen bedoeld om aardig gevonden te worden. Ze zijn ook een krachtig middel om politieke onderwerpen te sturen. “Elke partij wil dat de verkiezingen draaien om thema’s waarop zij sterk scoren,” legt Van Erkel uit. “Met sociale media kunnen politici dat beter beïnvloeden.”
Door regelmatig berichten te plaatsen over bijvoorbeeld veiligheid, zorg of klimaat, proberen partijen die onderwerpen dominant te maken in het publieke debat. Platforms als Instagram en X zijn daar perfect voor. Politici kunnen snel inspelen op de actualiteit en hun boodschap herhalen met duidelijke slogans of herkenbare beelden.
Vooral jonge kiezers krijgen op deze manier hun politieke informatie. Ze zien geen debat van twee uur, maar scrollen langs korte video’s waarin politici hun belangrijkste punt in dertig seconden samenvatten. Zo krijgen ze toch een indruk van wat elke partij wil bereiken.
Instagram en de strijd om aandacht
Op Instagram is het verschil tussen politici duidelijk zichtbaar. Geert Wilders is veruit de populairste politicus van Nederland, met een enorm aantal volgers. Op afstand volgen Rob Jetten en Caroline van der Plas, terwijl anderen zoals Mirjam Bikker en Chris Stoffer een kleiner publiek bereiken. Toch posten ook zij actief om zichtbaar te blijven bij jongere kiezers, die veel tijd op dit platform doorbrengen.
Voor sommige partijen is Instagram zelfs belangrijker dan hun website. De beeldcultuur van het platform past goed bij de behoefte om emoties over te brengen. Een foto van een glimlachende politicus met een simpele boodschap scoort vaak beter dan een lang betoog.
X blijft het toneel van het politieke debat
Hoewel het platform X (voorheen Twitter) veel kritiek krijgt, blijft het het belangrijkste podium voor politieke discussies. Wilders is daar nog dominanter dan op Instagram. Zijn scherpe uitspraken worden vaak overgenomen door kranten en nieuwssites, waardoor hij extra aandacht krijgt.
Volgens Van Erkel versterken online berichten en traditionele media elkaar. “Een tweet kan leiden tot nieuws, en dat nieuws zorgt weer voor meer volgers. Zo groeit het bereik vanzelf.” Daarom blijven politici actief op X, ook al ligt het platform onder vuur vanwege het beleid van eigenaar Elon Musk.
TikTok verovert langzaam terrein
Het nieuwste terrein in de politieke communicatie is TikTok. Toch zijn niet alle politici daar actief. Grote namen als Wilders, Van der Plas en Bikker ontbreken nog helemaal. Anderen, zoals CDA-leider Henri Bontenbal en FVD-lijsttrekker Lidewij de Vos, hebben het platform pas net ontdekt.
De populairste politicus op TikTok is op dit moment Stephan van Baarle van Denk. Met ruim 41.000 volgers bereikt hij een jong publiek dat nauwelijks televisie kijkt. Zijn filmpjes over actuele onderwerpen, zoals het conflict in Gaza, krijgen veel reacties. Rob Jetten en SP-leider Jimmy Dijk volgen met duizenden volgers, maar nog op flinke afstand.
TikTok groeit snel en lijkt vooral aantrekkelijk voor partijen die jongeren willen bereiken. De korte, creatieve video’s passen goed bij de snelle online cultuur.
De balans tussen strategie en echtheid
Sociale media zijn een onmisbaar onderdeel geworden van moderne politiek. Ze bieden politici de kans om rechtstreeks met kiezers te communiceren, zonder tussenkomst van journalisten. Maar die vrijheid brengt ook risico’s met zich mee.
Volgens Van Erkel is het de kunst om de juiste balans te vinden. “Politici moeten hun boodschap duidelijk en professioneel brengen, maar wel op een manier die echt voelt. Kiezers merken het meteen als iets te gemaakt is.”
De strijd om de kiezer speelt zich dus niet alleen meer af in de Kamer of op straat, maar vooral online. Daar bepalen filmpjes, posts en likes steeds vaker wie de meeste invloed heeft. En zoals Van Erkel het samenvat: “Alleen wie authentiek is, wint uiteindelijk het vertrouwen van het publiek.”
Bron: Menszine
