Vanaf 2027 wordt het voor veel mensen in Nederland mogelijk om gratis een vaccin tegen gordelroos te krijgen. Het gaat om een belangrijke verandering, omdat het vaccin op dit moment nog zelf betaald moet worden. Toch is er direct ook een beperking: de regeling zal waarschijnlijk niet meteen voor alle zestigplussers gelden.
De overheid wil beginnen met de groep tussen de zestig en vijfenzestig jaar. Mensen die ouder zijn, moeten voorlopig wachten. Dit plan leidt nu al tot veel reacties, vooral van ouderenorganisaties die vinden dat het beleid eerlijker kan.
De keuze om te beginnen met een kleinere groep heeft vooral te maken met de kosten van het vaccin. Het middel dat wordt gebruikt, Shingrix, is effectief maar erg duur. Dat maakt het lastig om direct alle miljoenen Nederlanders die ouder zijn dan zestig te vaccineren. Het ministerie van Volksgezondheid zegt dat er jaarlijks 39 miljoen euro beschikbaar is. Volgens deskundigen is dat bedrag onvoldoende om alle zestigplussers tegelijk te helpen. Daarom wordt gekozen voor een gefaseerde aanpak.
Wat is gordelroos en waarom loop je er later meer risico op?
Gordelroos wordt veroorzaakt door hetzelfde virus dat ook waterpokken veroorzaakt. Bijna iedereen krijgt als kind waterpokken. Nadat de ziekte over is, blijft het virus in je lichaam aanwezig, maar in een slapende vorm. Jarenlang merk je daar niets van. Toch kan het virus op latere leeftijd ineens weer actief worden, vooral wanneer je afweersysteem minder sterk is.
De kans op gordelroos stijgt meestal na je vijftigste. Dat komt doordat het immuunsysteem van nature wat zwakker wordt. Stress, ziekte of andere factoren die de afweer verminderen, kunnen het virus wakker maken. Als dat gebeurt, kan gordelroos ontstaan. De klachten variëren van jeuk en pijn tot tintelingen en branderige plekken. Vaak verschijnen er blaasjes die later veranderen in korstjes. Het herstel kan weken duren, maar sommige mensen houden langdurig pijn of andere klachten over.
Gordelroos komt regelmatig voor en kan flinke impact hebben op het dagelijks leven. Een vaccin kan de kans op het krijgen van de ziekte aanzienlijk verkleinen.
Waarom niet iedereen tegelijk aan de beurt is
De overheid wil vanaf 2027 starten met het aanbieden van het gratis vaccin aan zestig- tot vijfenzestigjarigen. De reden is vooral financieel: het budget van 39 miljoen euro per jaar is te laag om direct alle zestigplussers te vaccineren. Deskundigen zeggen dat het vaccin Shingrix op dit moment het meest effectief is, maar ook het duurste. Omdat er in Nederland ongeveer 3,5 miljoen mensen ouder zijn dan vijfenzestig, zou het bedrag flink omhoog moeten om iedereen tegelijk te helpen.
Daarom wordt gekozen voor een geleidelijke invoering. Eerst komt de jongste groep ouderen aan de beurt. Mensen die ouder zijn, moeten voorlopig wachten tot er meer middelen beschikbaar zijn of het programma wordt uitgebreid. Deze keuze is gemaakt om toch alvast een deel van de bevolking te beschermen en de kosten beheersbaar te houden.
Kritiek van ouderenorganisaties
Niet iedereen is het eens met deze aanpak. Ouderenorganisatie Senioren Netwerk Nederland vindt dat alle zestigplussers tegelijk in aanmerking moeten komen voor het vaccin. Zij wijzen erop dat juist ouderen boven de vijfenzestig extra kwetsbaar zijn, omdat hun afweersysteem vaak verder achteruitgaat. Dat maakt de kans op complicaties groter.
Daarnaast vinden zij dat er naar meer gekeken moet worden dan alleen de directe gezondheidsvoordelen. Uit nieuwe onderzoeken blijkt dat gordelroos mogelijk ook het ontstaan van dementie kan bevorderen. Een vaccinatie kan daarom niet alleen helpen om de ziekte te voorkomen, maar mogelijk ook bijdragen aan het verlagen van het aantal gevallen van dementie. Volgens de organisatie is het daarom verstandig om zo snel mogelijk alle ouderen te beschermen, ongeacht hun leeftijd binnen de groep zestigplus.
Zij doen dan ook een oproep aan het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) om hun advies daarop aan te passen. In hun ogen zou het onlogisch zijn om de meest kwetsbare groep juist langer te laten wachten.
De druk op de zorg en het huidige beleid
De cijfers laten zien dat gordelroos een grote impact heeft op de zorg. In 2021 gingen ongeveer 94.000 mensen met gordelroos naar de huisarts. Daarnaast werden er in dat jaar zo’n 375 patiënten in het ziekenhuis opgenomen vanwege de ziekte. Deze aantallen zorgen voor extra druk op huisartsen en ziekenhuizen.
Een ander belangrijk punt is dat iemand die gordelroos heeft gehad, het later opnieuw kan krijgen. Het vaccin biedt daarom niet alleen bescherming tegen een eerste keer, maar verkleint ook de kans op herhaling. Op dit moment moeten mensen het vaccin zelf betalen, wat voor veel ouderen een flinke drempel is. Zeker omdat er twee prikken nodig zijn om de bescherming volledig op te bouwen.
Het ministerie van Volksgezondheid wil nu eerst het advies van het RIVM afwachten. Daarin staat welke leeftijdsgroepen in 2027 als eerste gevaccineerd moeten worden. Dit advies wordt aan het einde van het jaar verwacht. Pas daarna wordt het definitieve plan bekendgemaakt.
Tot die tijd blijft de discussie doorgaan. Aan de ene kant is er begrip voor de financiële beperkingen. Aan de andere kant klinkt de roep om prioriteit te geven aan de meest kwetsbaren steeds luider. Hoe de uiteindelijke verdeling eruit zal zien, zal dus afhangen van zowel het beschikbare budget als het advies van de gezondheidsautoriteiten.
Bron: Margriet