We staan er meestal niet bij stil, maar insecten zitten vaker in ons eten dan je zou denken. Soms per ongeluk — zoals een verdwaalde vlieg of maden in rot fruit — maar vaak ook heel bewust. In de voedingsindustrie worden bepaalde insectensoorten gebruikt als kleurstof, glansmiddel of bindmiddel. En het gekke is: we eten ze zonder het te weten, gewoon in producten uit de supermarkt die dagelijks op tafel komen. In dit artikel lees je over vijf veelgebruikte producten waarin insecten zijn verwerkt, en hoe dat precies zit.
Kinder Chocolade en andere glanzende chocolaatjes
Kinder Chocolade, M&M’s, Smarties, chocolade-eitjes en andere kleurrijke lekkernijen hebben vaak een aantrekkelijk glanzend laagje. Dat glanslaagje is niet zomaar decoratief, het heeft ook een functie: het beschermt de chocolade tegen vocht en beschadiging, en zorgt dat de kleuren niet vervagen.
Dat laagje wordt in sommige gevallen gemaakt met schellak, een natuurlijke stof die wordt geproduceerd door de lakschildluis (Kerria lacca). Deze luizen leven op boomtakken in onder andere India, waar ze een harsachtige substantie uitscheiden om hun eitjes te beschermen. Deze hars wordt geoogst, verhit, gefilterd en omgezet in een glanzend eindproduct. Schellak wordt niet alleen gebruikt in snoep, maar ook in medicijnen, meubelwas en nagellak.
Op een ingrediëntenlijst zie je schellak meestal terug als E904 of als “glansmiddel op natuurlijke basis”. Het wordt vaak gebruikt in conventionele producten, terwijl biologische merken vaker kiezen voor alternatieve plantaardige glansmiddelen.
Rode snoepjes, yoghurts en frisdranken
Veel felgekleurde rode of roze producten bevatten een kleurstof die afkomstig is van insecten: karmijn, ook wel cochenille genoemd. Deze kleurstof wordt gewonnen uit de cochenilleluis (Dactylopius coccus), een insect dat leeft op cactussen, vooral in Zuid-Amerika. De vrouwtjes worden verzameld, gedroogd en vervolgens gemalen. Het poeder dat dan ontstaat bevat het pigment carminine, dat in voeding en cosmetica wordt gebruikt om een diepe roodtint te krijgen.
Karmijn wordt gebruikt in onder andere rode winegums, aardbeiensnoep, vruchtensauzen, roze zuiveldrankjes, toetjes, ijs en rode frisdranken. Zelfs sommige aardbeienyoghurts bevatten karmijn, terwijl je zou denken dat de kleur van aardbeien zelf komt.
Op verpakkingen staat karmijn vermeld als E120, “karmijnzuur” of “cochenille-extract”. Vooral mensen met een veganistisch dieet of met allergieën willen deze stof liever vermijden, maar niet iedereen weet dat het om een dierlijk product gaat.
Vruchtensappen, smoothies en ijsjes
Niet alleen vaste producten, maar ook drankjes bevatten regelmatig insecten. Denk aan felroze smoothies, fruitige slush puppies of rood fruit-ijs. Om de kleur aantrekkelijker te maken, gebruiken fabrikanten soms ook hier karmijn (E120).
Hoewel sommige merken inmiddels zijn overgestapt op plantaardige kleurstoffen — zoals bietensap, wortelconcentraat of zwarte bes-extract — gebruiken andere merken nog altijd karmijn omdat het kleurvast is, een lange houdbaarheid heeft, en niet snel verbleekt. Vooral in diepvriesproducten en lang houdbare dranken is karmijn populair.
Als je dus denkt dat je een puur aardbeiensapje drinkt, is de kans aanwezig dat de kleur afkomstig is van insecten in plaats van fruit.
Glazuur op donuts, taarten en gebak
Die mooie glimmende laag bovenop een donut, of het harde glazuurlaagje op een gebakje, kan ook insecten bevatten. Veel van deze glazuren worden afgewerkt met — opnieuw — schellak (E904) om de producten langer houdbaar en visueel aantrekkelijk te maken. Schellak voorkomt dat het glazuur dof wordt of barst, en geeft een professioneel uiterlijk.
Vooral in industriële bakkerijen en supermarkten worden deze technieken toegepast. Denk aan glanzende donuts uit de supermarkt, kant-en-klaar gebak of taartjes met fruitgelei. In ambachtelijke bakkerijen zie je dit minder vaak, omdat daar vaker gewerkt wordt met verse, plantaardige ingrediënten.
Soms staat op de verpakking slechts “glansmiddel”, zonder verdere uitleg. Wil je zeker weten of het product dierlijk is? Kijk dan naar de E-nummers of zoek contact met de producent.
Pillen, capsules en supplementen
Niet alleen eten, maar ook gezondheidsproducten kunnen insecten bevatten. Sommige voedingssupplementen — bijvoorbeeld capsules met vitamines, mineralen of visolie — zijn voorzien van een gladde, glanzende buitenkant. Deze coating maakt het slikken makkelijker en zorgt ervoor dat de werkzame stoffen pas in de maag of darmen vrijkomen.
Ook hier wordt vaak schellak gebruikt als glansmiddel of beschermlaag. Je ziet dit terug op de ingrediëntenlijst als E904 of onder benamingen zoals “pharmaceutical glaze”.
Voor mensen die een veganistisch of vegetarisch dieet volgen, is dit een belangrijk aandachtspunt. Er zijn gelukkig steeds meer merken die plantaardige alternatieven gebruiken, zoals cellulosecapsules in plaats van dierlijke gelatine of schellak.
Waarom gebruikt men insecten in voeding?
Insecten zijn al eeuwenlang onderdeel van voedselproductie. Ze worden gebruikt vanwege hun natuurlijke oorsprong, effectieve werking en lange houdbaarheid. In tegenstelling tot sommige synthetische kleurstoffen en glansmiddelen worden insecten vaak als ‘natuurlijk alternatief’ beschouwd.
Daarnaast zijn insecten goedkoop om te produceren, vragen ze relatief weinig ruimte en middelen, en zijn ze rijk aan nuttige stoffen. Toch is het gebruik ervan in westerse landen vaak controversieel, vooral omdat het op de verpakking niet altijd duidelijk is dat het om insecten gaat.
Wil je het liever vermijden?
Als je liever geen insecten eet (bijvoorbeeld om ethische, allergische of religieuze redenen), dan zijn er een paar dingen waar je op kunt letten. Lees de ingrediëntenlijst goed. Let vooral op E-nummers zoals E120 (karmijn) en E904 (schellak). Kies voor vegan of vegetarisch gelabelde producten. Deze bevatten meestal geen dierlijke ingrediënten. Kijk uit voor termen als “natuurlijk glansmiddel” of “kleurstof van natuurlijke oorsprong” — dit kan ook gewoon van insecten zijn gemaakt. Gebruik apps of websites die ingrediënten en E-nummers uitleggen als je twijfelt.
Tot slot
Het idee dat er insecten in je eten zitten is voor veel mensen even wennen. Maar het is niet iets nieuws. Al jarenlang worden bepaalde luizen en kevers gebruikt om ons voedsel mooier, aantrekkelijker en langer houdbaar te maken. Of je dat oké vindt of liever vermijdt, is natuurlijk helemaal aan jou — maar het is goed om te weten wat je binnenkrijgt. Zo kun je zelf bewuste keuzes maken. En de volgende keer dat je een glimmend chocolade-eitje pakt of een felroze smoothie drinkt, weet je precies waar die glans of kleur vandaan komt.
