Woensdag is de dag waarop Nederland weer naar de stembus mag. Niet iedereen gaat echter echt stemmen. Sommige mensen weten nog niet welke partij hun stem krijgt. Anderen twijfelen of voelen zich niet aangesproken door het huidige politieke aanbod. In dat geval kiezen sommige kiezers voor een blanco stem. Maar hoe werkt dat precies?
Wat een blanco stem betekent
Een blanco stem betekent dat je wél gaat stemmen, maar je brengt geen keuze uit voor een partij of kandidaat. Je krijgt een stembiljet, maar vult niets in. Daarna stop je het lege biljet in de stembus. Je doet dus wel mee aan de verkiezing, maar zonder een partij te steunen. Dat is wat het letterlijk ‘blanco stemmen’ maakt.
Blanco stemmen is dus iets anders dan helemaal niet gaan stemmen. Wie blanco stemt, laat wel zien dat hij of zij betrokken is bij de verkiezingen. Het is een manier om te zeggen: ik doe mee aan de democratie, maar ik voel me niet vertegenwoordigd door de partijen die er zijn.
Waarom mensen blanco stemmen
Veel mensen zien een blanco stem als een protest. Ze vinden geen partij die hun mening goed genoeg vertegenwoordigt, of ze zijn teleurgesteld in de politiek. Door blanco te stemmen, willen ze dat gevoel laten blijken. Voor sommigen voelt het beter om blanco te stemmen dan om thuis te blijven. Ze laten zo zien dat ze niet onverschillig zijn, maar juist kritisch.
Er zijn ook mensen die blanco stemmen om symbolische redenen. Ze willen aangeven dat ze de politiek belangrijk vinden, maar geen partij waardig vinden om hun stem te krijgen. Blanco stemmen is in dat geval meer een persoonlijke boodschap dan een politieke keuze.
Heeft een blanco stem invloed
Een blanco stem verandert niets aan de verdeling van zetels. Je stem gaat dus niet naar de grootste partij, en het telt ook niet mee voor een andere partij. Wat wél meetelt, is de opkomst. Iedere stem, ook een blanco stem, laat zien dat iemand naar de stembus is gegaan.
Een hoge opkomst wordt gezien als een teken van een gezonde democratie. Hoe meer mensen stemmen, hoe meer draagvlak de uitslag heeft. Ook al heeft een blanco stem geen invloed op het aantal zetels, het draagt dus wel bij aan het beeld van betrokkenheid bij de verkiezingen.
Hoe vaak mensen blanco stemmen
In Nederland komt blanco stemmen niet veel voor. Toch groeit het aantal blanco stemmen langzaam bij elke verkiezing. Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen in 2023 stemden 19.655 mensen blanco. Dat is ongeveer 0,19 procent van alle geldige stemmen.
In 2021 waren het er iets meer dan 17.000, en in 2017 bijna 16.000. Het zijn dus kleine aantallen, maar ze laten zien dat er wel een stijgende lijn is. Steeds meer mensen lijken blanco te stemmen als vorm van protest of ontevredenheid met de politiek.
Waar je op moet letten bij blanco stemmen
Als je van plan bent blanco te stemmen, moet je goed opletten. Een geldige blanco stem betekent dat je het stembiljet volledig leeg laat. Je mag niets aankruisen, onderstrepen of tekenen. Ook geen naam of handtekening opschrijven. Zodra er iets op het biljet staat, wordt je stem ongeldig verklaard.
Sommige mensen schrijven bijvoorbeeld “dit is een blanco stem” op hun biljet. Dat lijkt onschuldig, maar maakt de stem direct ongeldig. Zo’n stem wordt dan niet meegeteld bij de opkomst. Dat is zonde, want het haalt juist de bedoeling van je blanco stem onderuit.
Ongeldige stemmen komen vaak voor
Bij de vorige verkiezingen in 2023 waren er 22.822 ongeldige stemmen. Dat is best veel, zeker als je bedenkt dat veel mensen dat waarschijnlijk per ongeluk deden. Vaak ging het om kleine fouten, zoals een kruisje zetten naast een naam, een tekening maken of iets opschrijven op het biljet.
Een ongeldig biljet telt niet als een blanco stem. Het verdwijnt simpelweg uit de telling van geldige stemmen. Wie dus wil protesteren door blanco te stemmen, moet zorgen dat het biljet helemaal leeg blijft.
Hoe je correct blanco stemt
De juiste manier om blanco te stemmen is eenvoudig. Ga naar het stembureau, neem je stempas en identiteitsbewijs mee, en vraag om een stembiljet. Ga vervolgens naar het stemhokje, vul niets in en vouw het biljet op zoals gebruikelijk. Stop het daarna in de stembus.
Als je twijfelt of bang bent iets fout te doen, kun je de medewerkers van het stembureau om hulp vragen. Zij mogen niet zien wat je stemt, maar kunnen wel uitleggen hoe je het biljet goed moet gebruiken.
Twijfel je nog over wat te doen
Als je nog niet weet of blanco stemmen bij jou past, kun je eerst nadenken over waarom je wilt stemmen. Misschien helpt het om een kieswijzer te gebruiken of partijprogramma’s te lezen. Soms ontdek je dat een partij beter bij je past dan je dacht.
Aan de andere kant is het ook goed om eerlijk te zijn tegenover jezelf. Als je geen partij vertrouwt of geen enkel programma aanspreekt, is blanco stemmen een eerlijke keuze. Het laat zien dat je bewust hebt nagedacht over je stemrecht, maar dat je geen partij wilt steunen.
Bron: Hart van Nederland
