Gabapentine is een medicijn dat vaak wordt voorgeschreven bij langdurige zenuwpijn. Vooral mensen met klachten door beschadigde of zieke zenuwen gebruiken het. Het middel is de laatste jaren steeds populairder geworden omdat het naast pijnstilling ook beschermend zou werken voor de zenuwen. Toch maken wetenschappers zich nu zorgen over mogelijke bijwerkingen. Een nieuwe studie wijst namelijk op een verband tussen langdurig gebruik van gabapentine en een verhoogde kans op geheugenproblemen, waaronder dementie.
Verhoogde kans op dementie en milde geheugenstoornissen
In een recent onderzoek, gepubliceerd in het vakblad Regional Anesthesia & Pain Medicine, is gekeken naar het gebruik van gabapentine bij mensen met chronische pijnklachten. De wetenschappers onderzochten gegevens van maar liefst 68 zorgorganisaties in de Verenigde Staten. Wat bleek? Mensen die zes of meer keer een recept voor gabapentine hadden gekregen, hadden 29 procent meer kans om dementie te ontwikkelen. De kans op milde geheugenproblemen (MCI, mild cognitive impairment) lag zelfs 85 procent hoger.
De onderzoekers ontdekten bovendien dat de diagnose dementie of MCI meestal binnen tien jaar na het begin van de pijnklachten werd gesteld. Vooral volwassenen tussen de 18 en 64 jaar die gabapentine kregen, bleken duidelijk meer risico te lopen dan leeftijdsgenoten die het medicijn niet gebruikten. Bij jongeren tussen 18 en 34 jaar werd geen verhoogd risico gezien, maar bij de groep van 35 tot 49 jaar verdubbelde het risico op dementie. Voor milde geheugenproblemen was het risico zelfs drie keer zo hoog. Ook mensen tussen de 50 en 64 jaar hadden een verhoogd risico.
Hoe vaker voorgeschreven, hoe groter het risico
Er werd ook gekeken naar hoe vaak mensen het medicijn voorgeschreven kregen. Mensen die tussen de drie en elf keer een recept kregen, hadden een kleiner risico dan degenen met twaalf of meer recepten. Bij deze laatste groep lag de kans op dementie 40 procent hoger. De kans op MCI lag bij hen 65 procent hoger. De onderzoekers benadrukken dat hun studie alleen een verband laat zien. Ze kunnen dus niet bewijzen dat gabapentine de directe oorzaak is. Ze hadden bovendien geen informatie over de dosering of hoe lang iemand het middel gebruikte.
Toch vonden ze de resultaten zorgwekkend genoeg om te waarschuwen. Ze zeggen dat mensen die gabapentine gebruiken goed in de gaten gehouden moeten worden. Artsen moeten letten op mogelijke tekenen van geheugenproblemen bij volwassenen die dit medicijn langdurig slikken.
Bekende bijwerkingen van gabapentine
Net als bij elk ander medicijn kunnen er bijwerkingen optreden bij het gebruik van gabapentine. De meeste mensen hebben daar weinig last van, en de klachten verdwijnen vaak vanzelf. Veelvoorkomende milde klachten zijn vermoeidheid, slaperigheid, duizeligheid, misselijkheid, diarree en hoofdpijn. Sommige mensen krijgen stemmingswisselingen, wazig zicht of een droge mond. Ook komen opgezwollen armen en benen, erectieproblemen, gewichtstoename en geheugenproblemen soms voor. In zeldzame gevallen krijgen mensen vaker infecties.
Toch zijn er ook ernstigere bijwerkingen gemeld. Bij een klein aantal mensen ontstaan na korte tijd gedachten over zelfmoord of zelfbeschadiging. Ook ernstige allergische reacties, leverproblemen of alvleesklierontstekingen kunnen voorkomen. Symptomen daarvan zijn geelzucht, aanhoudende buikpijn, heftige vermoeidheid of onverklaarbare spierklachten. Mensen die dialyse krijgen door nierproblemen moeten extra opletten bij spierpijn of -zwakte. In enkele gevallen kunnen gebruikers last krijgen van hallucinaties.
In heel zeldzame situaties kan gabapentine een heftige allergische reactie veroorzaken. Mensen die plotseling last krijgen van een gezwollen tong, lippen of keel, ademhalingsproblemen, blauwe of grijze huid of plotseling flauwvallen, moeten direct 112 bellen. Ook bij kinderen is het belangrijk om alert te zijn op slap gedrag of een verslapte houding. Dit kan wijzen op een ernstige reactie.
Andere medicijnen en hun invloed op dementie
Eerder dit jaar verscheen nog een ander onderzoek over medicijnen en hun invloed op het risico op dementie. Deze studie werd gepubliceerd in het blad Alzheimer’s & Dementia en keek breed naar welke soorten medicijnen mogelijk een rol spelen. De onderzoekers zagen dat sommige medicijnen juist bescherming boden. Denk aan antibiotica, antivirale middelen en ontstekingsremmers. Ook vaccins tegen ziektes als hepatitis en buiktyfus bleken een beschermende werking te hebben tegen dementie.
Aan de andere kant zagen ze ook medicijnen die het risico juist verhoogden. Zo was er een duidelijke link tussen langdurig gebruik van antipsychotica en kalmeringsmiddelen (zoals benzodiazepines) en een verhoogde kans op dementie. Medicijnen die de bloeddruk verlagen of het cholesterol verlagen, zoals statines, lieten gemengde resultaten zien. Sommige mensen leken er baat bij te hebben, anderen juist niet.
Wat betekent dit voor mensen die gabapentine gebruiken?
De resultaten van deze studies roepen vragen op over hoe veilig gabapentine is bij langdurig gebruik. Voor mensen die het medicijn nemen tegen zenuwpijn is het belangrijk om niet zomaar te stoppen. Je moet altijd eerst met je arts overleggen. Wel is het verstandig dat artsen en patiënten samen de risico’s afwegen. Zeker als gabapentine maanden of jaren achter elkaar gebruikt wordt. Het is belangrijk om regelmatig te bespreken of het middel nog nodig is, of dat er misschien andere opties zijn. Ook alertheid op geheugenklachten of concentratieproblemen is aan te raden.
Hoewel de nieuwe bevindingen niet betekenen dat gabapentine gevaarlijk is voor iedereen, laten ze wel zien dat goed kijken naar het gebruik belangrijk is. Vooral bij mensen onder de 65 lijkt er een verband te zijn tussen langdurig gebruik en het ontstaan van geheugenproblemen. Verder onderzoek is nodig om te begrijpen hoe dit precies werkt. Maar voor nu geldt: voorzichtigheid en goed overleg met je arts zijn belangrijk. Zo zorg je ervoor dat de voordelen opwegen tegen de mogelijke risico’s.
Bron: The Sun
