Veel ouders herkennen het wel: een kind dat onderweg ineens misselijk wordt in de auto. Of iemand die zich niet lekker voelt in het vliegtuig. Dat heet bewegingsziekte, ook wel reisziekte genoemd. Er gaan allerlei tips rond op internet om dit tegen te gaan. Denk aan pleisters op de buik of een watje in het oor. Sommige mensen zeggen zelfs dat ze deze trucjes van hun dokter hebben gekregen. Maar werken zulke oplossingen echt? We vroegen het aan kno-arts Raymond van de Berg, expert in evenwichtsproblemen.
Voor veel gezinnen staat de zomervakantie weer voor de deur. Dat betekent lange ritten naar Frankrijk, Spanje of andere landen. Helaas zijn die autoritten niet altijd leuk. Zeker niet als een kind of volwassene last heeft van misselijkheid. Daarom gaan mensen op zoek naar middeltjes die kunnen helpen. Op sociale media verschijnen de gekste oplossingen. Een watje in het oor aan de kant waar je niet mee schrijft, of twee pleisters kruislings over de navel. Sommige ouders zweren erbij. Maar wat zegt de medische wetenschap hierover?
Wat gebeurt er in je lichaam?
Volgens Van de Berg is het heel normaal dat mensen zich ziek voelen door beweging. Ons lichaam is namelijk gewend aan vaste situaties. Als we ineens bewegen zonder dat we dat zelf aansturen, raken we uit balans. Je hersenen proberen voortdurend te snappen wat er gebeurt. Ze gebruiken daarvoor je ogen, oren en voeten. Als die allemaal iets anders doorgeven, snapt je brein het niet meer.
Stel je voor dat je stilzit in een auto. Je ogen zien de stoel en denken dat je stilstaat. Maar je evenwichtsorganen voelen wel degelijk beweging. Door die verwarring raken je hersenen van slag. Sommige mensen krijgen dan hoofdpijn of worden misselijk. Anderen hebben er helemaal geen last van. Kinderen en mensen met migraine zijn er wel gevoeliger voor. Toch kan in principe iedereen reisziek worden.
Werken de populaire trucjes?
Veel ouders proberen alles om hun kind te helpen. Soms horen ze dat een watje in het oor wonderen doet. Anderen plakken pleisters op de buik. Toch zegt Van de Berg dat daar geen medische logica achter zit. Hij noemt het onzin. Een watje raakt je evenwichtsorgaan niet eens. Dat zit namelijk diep in het bot, achter je trommelvlies. Een watje kan daar dus niets aan veranderen.
Ook pleisters op je navel hebben geen lichamelijk effect. Toch merken sommige mensen verschil. Hoe kan dat? Volgens Van de Berg heeft dat te maken met verwachtingen. Als jij denkt dat je ziek wordt, dan gebeurt dat vaak ook. Dit heet een Pavlov-reactie. Je lichaam herinnert zich vorige keren dat je misselijk werd. Daardoor ontstaat er al een knoop in je maag nog voor je vertrekt. Maar als je denkt dat een pleister helpt, kan dat gevoel verdwijnen. Dit heet een placebo-effect. Je gelooft dat het werkt, dus voel je je ook echt beter.
Bij kinderen is dit effect nog sterker. Daarom raadt Van de Berg aan om niet te zeggen dat de pleisters of het watje ‘helpen tegen ziek worden’. Dan wordt het een trucje in hun hoofd. En als ze er dan toch niet ziek van worden, komt dat vaak door ontspanning en afleiding. Niet door het pleistertje of het watje zelf.
Wat helpt dan wél?
Er zijn gelukkig ook dingen die echt helpen tegen reisziekte. Van de Berg geeft praktische tips die wetenschappelijk onderbouwd zijn. Allereerst: als je zelf kunt rijden, doe dat dan. Rijden helpt je hersenen beter te begrijpen wat er gebeurt. Zo word je minder snel misselijk.
Kun je niet rijden? Ga dan voorin zitten. Daar zie je beter waar je heen gaat. Dat helpt je brein om beweging te voorspellen. Zit je achterin, kies dan de middelste plek. Ook dan heb je meer zicht naar voren dan aan de zijkant.
Eten is ook belangrijk. Ga niet met een lege maag op pad, maar eet ook niet te vet. Een boterham met jam is bijvoorbeeld een prima keuze. Zorg ook voor frisse lucht in de auto. Warmte maakt je sneller misselijk. Zet dus het raam open of gebruik de airco. Maak het iets koeler dan je normaal prettig vindt.
Heb je een elektrische auto? Trek dan rustig op en rem langzaam. Snelle bewegingen zorgen voor meer verwarring in je brein. Probeer ook routes te nemen met veel snelwegen. Bergweggetjes of kronkelige paadjes maken het alleen maar erger.
Kijk onderweg niet op je telefoon of tablet. Ook geen boek lezen dus. Kijk liever naar buiten. Als je echt niet zonder scherm kunt, probeer dan de functie ‘Vehicle Motion Cues’ op je iPhone. Die kan misschien helpen, al is dat nog niet bewezen.
Zit je in een vliegtuig of op een boot? Dan gelden er ook slimme keuzes. Zorg dat je wat hebt gegeten. Kies in het vliegtuig een stoel bij het raam, ter hoogte van de vleugel. Die plek beweegt het minst. Op een grote boot kun je het beste in het midden van het dek gaan zitten. Op een kleine boot zit je het rustigst bij de motor.
Voor wie echt veel last heeft
Sommige mensen blijven ondanks alles toch misselijk worden. In dat geval kun je een tabletje tegen reisziekte nemen. Die zorgen ervoor dat je evenwichtsorgaan minder gevoelig wordt. Daardoor komen prikkels minder hard binnen. Nadeel is wel dat je er slaperig van wordt. Dus neem ze niet als je zelf moet rijden. Als je kind veel last heeft, overleg dan met de huisarts.
Goed nieuws is dat veel mensen er vanzelf overheen groeien. Van de Berg legt uit dat je brein went aan bewegingen als je ouder wordt. Het evenwichtssysteem wordt minder gevoelig met de jaren. Je leert onbewust omgaan met het gevoel. Net zoals een danseres duizeligheid leert negeren na veel oefening. Dus heb je er nu nog veel last van? Grote kans dat het over een paar jaar beter gaat.
Bron: RTL
