Elke zomer zie je ze weer: mensen die een verse haring naar binnen laten glijden, vaak met uitjes en een vlaggetje in de staart. Voor veel Nederlanders is dit vaste prik zodra het zonnetje begint te schijnen.
Haring eten is een gezellige, traditionele gewoonte die bij de zomer hoort. Niet alleen op de markt, maar ook bij haringkramen op festivals of tijdens familiebijeenkomsten is deze vis geliefd.
Kinderen leren het al jong, en ouderen denken er met warme gevoelens aan terug. Het hoort gewoon bij Nederland, net als pannenkoeken of Koningsdag. Een haring happen is niet alleen lekker, het is ook een stukje trots.
De haring zwemt verder dan gedacht
Lange tijd werd gedacht dat haringen vooral in de Noordzee voorkwamen. Maar nieuw onderzoek laat zien dat deze vissen zich niet aan grenzen houden. Ze zwemmen veel grotere afstanden dan men ooit dacht.
Daardoor worden ze door meerdere landen uit dezelfde populatie gevangen, zonder dat die landen goed afstemmen hoeveel er nog overblijft.
Dit zorgt voor een sluipende roofbouw: iedereen vist op dezelfde haringen, maar niemand heeft het volledige overzicht. Daardoor raken we langzaam maar zeker de controle kwijt, en dat kan rampzalige gevolgen hebben voor de haringstand als er niet snel iets verandert.
Strijd om quota zorgt voor problemen
Binnen Europa is al langere tijd sprake van spanningen over visserij. Elk land probeert zoveel mogelijk vangstrechten (quota) binnen te halen. Het gevolg? Er wordt te veel gevist, zonder dat er goed gekeken wordt naar de toekomst van de visbestanden.
Juist de haring, die niet alleen lekker is maar ook veel geld waard, is een van de slachtoffers van dit gebrekkige beleid. Nederland haalt zijn haring vooral uit internationale wateren, maar in die gebieden is er weinig controle op hoeveel er precies wordt gevangen. Dat maakt het risico op overbevissing extra groot.
Een vissenkop vol cultuur
Voor veel Nederlanders is haring meer dan alleen vis. Het is een stukje erfgoed. Denk aan Vlaggetjesdag, waarop het eerste vaatje Hollandse Nieuwe wordt geveild. Of aan de rituele eerste hap die je deelt met vrienden, collega’s of familie. Haring eten is voor velen een vrolijk en verbindend moment aan het begin van de zomer.
Het idee dat deze traditie langzaam kan verdwijnen doordat haring zeldzamer en duurder wordt, roept zorgen op. Wat blijft er nog over van onze volkscultuur als zelfs zoiets simpels als haring eten een luxe wordt?
Kleine vissers zien de verandering als eerst
Juist de kleinere vissersbedrijven, die vaak afhankelijk zijn van de haringvangst, merken als eersten dat er iets niet klopt. Ze zien dat hun vangsten teruglopen. Waar ze vroeger wisten wat ze konden verwachten, is dat nu veel minder zeker. Soms voelt het alsof de zee leeg is.
De concurrentie is bovendien toegenomen. Grotere bedrijven kunnen makkelijker uitwijken of alternatieven zoeken, maar voor kleine vissers is haring vaak de kern van hun werk. Als dat wegvalt, lopen ze grote risico’s en kunnen hun inkomsten snel dalen.
De prijs van haring gaat omhoog
Niet alleen vissers merken de gevolgen van de schaarste. Ook jij als consument betaalt inmiddels meer voor een haring. De prijzen zijn de laatste jaren gestaag omhoog gegaan. Natuurlijk speelt inflatie daarin een rol, maar het is vooral de onvoorspelbaarheid van de vangst die ervoor zorgt dat haring duurder wordt.
Een slecht seizoen betekent direct dat de prijs stijgt. Als dit zo doorgaat, zou haring in de toekomst zomaar iets kunnen worden voor alleen mensen met een dikke portemonnee, terwijl het nu nog een toegankelijke lekkernij is voor bijna iedereen.
Hoe kunnen we de haring redden?
Volgens deskundigen is er nog hoop – maar dan moet er snel iets gebeuren. Belangrijk is dat landen duidelijke afspraken maken over hoeveel haring er gevangen mag worden en waar. Ook moet er beter toezicht komen op de visserij, zodat illegale of onverantwoorde vangst sneller wordt aangepakt.
Transparantie is daarbij essentieel. Landen moeten open zijn over hun vangsten en de toestand van de visstand. Alleen zo kan het ecosysteem zich herstellen. De haringstand is nog niet volledig ingestort, maar het scheelt niet veel. Als er snel maatregelen komen, kunnen we het tij nog keren.
Ook consumenten kunnen helpen
Het is niet alleen aan de overheid of aan vissers om in actie te komen. Ook jij als haringliefhebber kunt een verschil maken. Door je vis bewust te kopen bij verkopers die duurzame visserij belangrijk vinden, draag je bij aan een betere toekomst. Vraag waar de vis vandaan komt, steun vissers die milieuvriendelijk werken en wees bereid om iets meer te betalen voor eerlijk gevangen vis.
Duurzame keurmerken, zoals MSC, kunnen helpen om een bewuste keuze te maken. Als consumenten hier steeds vaker naar vragen, ontstaat er vanzelf meer druk op de markt om verantwoord te werken.
Gezondheid in een stukje vis
Haring is niet alleen lekker, het is ook nog eens ontzettend gezond. Deze vette vis zit vol met omega 3-vetzuren. Die zijn goed voor je hart, je bloedvaten en zelfs je hersenen. Ook helpt haring bij het verlagen van slecht cholesterol en heeft het een positief effect op je bloeddruk.
Daarnaast bevat haring veel vitamine D, wat belangrijk is voor je botten en je immuunsysteem. Zeker in de winter, als je minder zonlicht krijgt, is haring een goede bron van deze vitamine. Ook zit er vitamine B12 in, die helpt tegen vermoeidheid en belangrijk is voor je zenuwen.
Kortom: haring eten is niet alleen een traditie, het is ook een manier om goed voor jezelf te zorgen.
Hoe herken je een goede haring?
Een verse Hollandse Nieuwe herken je aan de zachte structuur, romige smaak en frisse geur. De vis moet er glanzend uitzien en niet slap aanvoelen. Vraag bij de kraam gerust of de haring ‘maatjesharing’ is – dat betekent dat de vis op het juiste moment gevangen is, als hij vet genoeg is.
En ja, ook de manier van schoonmaken telt. Haring die met zorg gekaakt is (de kieuwen en ingewanden zijn verwijderd, maar het staartje zit er nog aan) blijft langer vers en smaakt beter. Koop je haring bij een visboer die je vertrouwt, en vraag gerust naar de herkomst.
Haring in andere landen
Hoewel haring in Nederland een icoon is, wordt deze vis ook in andere landen gegeten. In Scandinavië wordt hij ingelegd in azijn en kruiden, in Duitsland eet men vaak ‘Bismarckhering’, en in Japan wordt haring (nishin) vaak gedroogd of gegrild geserveerd.
Maar nergens is haring zo’n volksfeest als hier. De Hollandse Nieuwe, met vlaggetjes, kraampjes en media-aandacht, is uniek. Des te belangrijker is het dat we deze traditie blijven beschermen – met zorg voor mens, vis en zee.
Een traditie die we samen moeten behouden
De Hollandse Nieuwe is niet zomaar een visje. Het is een stukje zomergeluk, een bindmiddel tussen mensen, een smaak die herinneringen oproept. Die traditie willen we niet kwijt. Maar als we willen dat toekomstige generaties ook nog haring kunnen eten zoals wij dat nu doen, moeten we ons gedrag aanpassen.
Iedereen kan zijn steentje bijdragen. Praat erover, steun goede initiatieven, wees kritisch en vooral: blijf genieten van haring – zolang het nog kan.
Zo blijft het haringhappen niet alleen een herinnering aan vroeger, maar ook een feest voor de toekomst.
