Twee weken voor de Tweede Kamerverkiezingen lijkt de PVV van Geert Wilders wat terrein te verliezen. In de nieuwste peiling van EenVandaag en onderzoeksbureau Verian daalt de partij van 34 naar 31 zetels. Dat is een verlies van drie zetels vergeleken met de vorige meting eind september. Ondanks dat verlies blijft de PVV voorlopig wel de grootste partij in Nederland. De verkiezingen staan gepland over vijftien dagen, op 29 oktober.
Daling blijft beperkt maar zet zich door
Het verlies valt binnen de normale marges, maar er is wel een duidelijke trend te zien. De PVV beweegt al maanden tussen de 30 en 35 zetels. In vergelijking met de verkiezingsuitslag van 2023, toen de partij 37 zetels behaalde, is er sprake van een lichte maar aanhoudende daling. Onderzoek laat zien dat veel kiezers nog steeds trouw blijven aan Wilders, maar dat er een groeiende groep twijfelt. Vooral mensen die in 2023 voor het eerst op de PVV stemden, lijken minder zeker van hun keuze. Zij willen volgens de onderzoekers eerst zien hoe Wilders zich opstelt tijdens de komende debatten en interviews.
Campagne tijdelijk stilgelegd door terreurdreiging
Een deel van de daling lijkt samen te vallen met het nieuws dat Wilders zijn campagne tijdelijk heeft stopgezet. Hij besloot dit te doen vanwege een verhoogde terreurdreiging. De peiling werd grotendeels gehouden nadat dat nieuws bekend werd, maar voordat het RTL-debat plaatsvond. Uit het onderzoek blijkt dat 96 procent van de PVV-aanhangers begrip heeft voor zijn beslissing om even pas op de plaats te maken. Toch vindt 60 procent van hen dat Wilders de komende weken alsnog in debat moet gaan met andere partijleiders. Zij vinden het belangrijk dat hij zijn plannen duidelijk uitlegt aan het publiek.
Een kleiner deel van zijn achterban denkt daar anders over. Ongeveer dertien procent van de mensen die in 2023 op de PVV stemden, heeft geen begrip voor zijn afwezigheid. Volgens hen hoort debat erbij in een verkiezingsperiode, zeker voor een partij die zo groot is. Ook buiten de partij klinkt kritiek. Sommige mensen vinden dat Wilders zich te veel onttrekt aan inhoudelijke vragen over zijn beleid. Critici noemen het “meeliften op een dreiging” om lastige debatten te vermijden.
Andere partijen boeken winst
Terwijl de PVV drie zetels verliest, zijn er partijen die juist winst boeken. D66 stijgt van 11 naar 14 zetels, een winst van drie. Veel kiezers geven aan dat de partij nu een duidelijker verhaal heeft en beter uitlegt wat ze wil bereiken. Dat lijkt vertrouwen terug te brengen bij mensen die eerder waren afgehaakt. De VVD blijft stabiel op 14 zetels en behoudt haar positie in het midden van het politieke veld. De partij weet een vaste groep kiezers te behouden, maar weet nauwelijks nieuwe aanhang te trekken.
Aan de rechterkant van de politiek doet JA21 goede zaken. De partij stijgt naar 13 zetels, wat een winst van vier betekent ten opzichte van anderhalve maand geleden. De partij lijkt vooral kiezers aan te trekken die eerder PVV stemden, maar nu zoeken naar een iets gematigder alternatief. JA21 richt zich in de campagne op thema’s als veiligheid, immigratie en betaalbaarheid van wonen.
Linkse partijen klimmen langzaam omhoog
Aan de linkerkant doet vooral de samenwerking tussen GroenLinks en de PvdA het goed. Onder leiding van Frans Timmermans stijgt de gezamenlijke lijst van 23 naar 25 zetels. Daarmee blijven zij een serieuze concurrent voor de PVV in de strijd om de grootste fractie. De campagne van Timmermans richt zich op klimaat, zorg en inkomenszekerheid, thema’s die vooral jonge kiezers aanspreken.
Het CDA blijft stabiel op 23 zetels en profiteert van de wens van veel mensen naar rust en stabiliteit. De partij weet zowel op links als rechts kiezers vast te houden. Volgens de onderzoekers spreekt vooral het rustige imago van lijsttrekker Henry Bontebal mensen aan. Hij benadrukt samenwerking in plaats van strijd, wat goed lijkt te werken bij zwevende kiezers.
De SP daarentegen heeft het moeilijk. De partij zakt verder weg, van 7 naar 4 zetels. Veel voormalige SP-stemmers twijfelen nu tussen GroenLinks-PvdA en D66. Ze vinden dat de SP te weinig vernieuwende ideeën brengt. Ook Forum voor Democratie blijft steken op 5 zetels. De partij van Thierry Baudet weet geen nieuwe groei te realiseren. 50PLUS doet het iets beter dan eerder verwacht en stijgt van 1 naar 2 zetels.
Veel kiezers weten nog niet wat ze gaan stemmen
Bijna de helft van de kiezers weet nog niet wat ze gaat stemmen. Uit het onderzoek blijkt dat 48 procent van de stemgerechtigden nog twijfelt tussen verschillende partijen. Vooral CDA, D66 en VVD worden vaak genoemd als mogelijke keuzes door deze groep. Dat betekent dat de komende weken nog veel kan veranderen. Een enkel debat of tv-optreden kan het verschil maken.
De onderzoekers benadrukken dat de verkiezingsstrijd nog allesbehalve beslist is. Kiezers wisselen sneller van voorkeur dan in eerdere jaren. Dat maakt het moeilijk om te voorspellen hoe de uitslag er uiteindelijk uit zal zien. De komende twee weken zijn daarom cruciaal. Campagneteams bereiden zich voor op een intensieve slotfase waarin elk optreden, elk interview en elk debatmoment invloed kan hebben op de uiteindelijke uitslag.
De laatste fase richting de verkiezingsdag
Met nog twee weken te gaan belooft de race spannend te blijven. De PVV staat nog bovenaan, maar het gat met GroenLinks-PvdA is kleiner geworden. D66 en JA21 zitten in de lift, terwijl de SP blijft verliezen. Veel zal afhangen van hoe de partijen zich gedragen in de komende dagen. Kiezers kijken niet alleen naar programma’s, maar ook naar houding, uitstraling en betrouwbaarheid van de lijsttrekkers.
De campagne van Wilders staat voor een uitdaging. Hij zal moeten laten zien dat hij ondanks de terreurdreiging aanwezig en betrokken blijft. Andere partijen zien juist kansen om twijfelende PVV-stemmers aan zich te binden. Het politieke landschap is daarmee onvoorspelbaar als nooit tevoren. De peilingen laten slechts een momentopname zien, maar één ding is zeker: de laatste weken voor 29 oktober worden bijzonder spannend.
Bron: Menszine
