Veel mensen herkennen het gevoel na een avond te veel drinken: hoofdpijn, vermoeidheid en een drang naar vet eten. Maar wat gebeurt er als je niet af en toe, maar elke dag een glas alcohol drinkt? Maag-, darm- en leverarts Bart Takkenberg van het Amsterdam UMC legt uit welke signalen je lichaam geeft als alcoholgebruik te veel wordt.
Gewicht dat eerst stijgt en daarna daalt
Dat alcohol dik maakt, is geen verrassing. Een glas bier bevat gemiddeld zo’n 105 calorieën en een glas witte wijn 120. Volgens arts Bart Takkenberg wordt alcohol in de lever omgezet in vet, wat zich vervolgens ook rond je buik ophoopt. Stop je met drinken, dan kun je in korte tijd twee tot drie kilo afvallen.
Overgewicht en alcohol zijn samen extra risicovol. Takkenberg legt uit dat mensen met een buikje, hoge bloeddruk of diabetes veel gevoeliger zijn voor leverschade als ze drinken. De combinatie van alcohol en overgewicht verhoogt de kans op ernstige leverproblemen aanzienlijk meer dan overgewicht alleen.
Wanneer de lever niet meer goed werkt, raakt het lichaam verzwakt. Je verliest spiermassa en valt af, maar op een ongezonde manier. Volgens Takkenberg is dat een duidelijk teken dat de lever ernstig beschadigd is.
Blauwplekken en de invloed van de lever
Een blauwe plek na een avond stappen is meestal het gevolg van een val of stoot. Maar regelmatig blauwe plekken krijgen zonder duidelijke reden kan iets anders betekenen. Volgens Takkenberg komt dat niet snel voor bij een gemiddelde drinker, maar kan het bij langdurig alcoholgebruik wel duiden op leverproblemen.
Bij chronisch drinken raakt de aanmaak van stollingsfactoren verstoord. Daardoor kan je bloed minder goed stollen, waardoor sneller blauwe plekken ontstaan. Dit gebeurt vooral als er sprake is van levercirrose, waarbij ook de bloeddruk in de poortader stijgt.
Door die verhoogde druk wordt de milt groter. De milt zorgt normaal dat oude bloedplaatjes verdwijnen, maar als hij te groot wordt, verdwijnen er te veel. Het gevolg: te weinig bloedplaatjes en daardoor spontane blauwe plekken. Toch benadrukt Takkenberg dat dit alleen voorkomt bij ernstige gevallen, niet bij de gewone drinker.
Droge huid, rode wangen en een ouder uiterlijk
Alcohol droogt je lichaam uit omdat het het hormoon vasopressine onderdrukt. Dat hormoon helpt je nieren om vocht vast te houden. Door uitdroging wordt vooral de huid rond de ogen dunner en gevoeliger, wat zorgt voor lijntjes en een doffe uitstraling.
Daarnaast verwijdt alcohol de bloedvaten, waardoor mensen rode wangen of vlekken in hun gezicht krijgen. Soms barsten kleine bloedvaatjes, wat rode adertjes rond de neus kan veroorzaken. Takkenberg noemt dit beeld – dat van een “drankhoofd” – een stigma. Roodheid kan namelijk ook door andere dingen komen, zoals hoge bloeddruk.
Volgens hem is aan de buitenkant vaak niet te zien of iemand regelmatig drinkt. Veel mensen die dagelijks alcohol drinken, lijken gezond. Toch is dat schijn. Takkenberg benadrukt dat er geen gezonde hoeveelheid alcohol bestaat, hoe vaak dat ook beweerd wordt.
Dunner haar door vitaminetekort
Wie langdurig veel drinkt, krijgt vaak tekorten aan belangrijke vitamines en mineralen. Alcohol belemmert de opname van voedingsstoffen zoals vitamine B, zink en ijzer. Deze stoffen zijn belangrijk voor de groei van gezond haar. Een tekort kan ervoor zorgen dat haarzakjes verzwakken, waardoor het haar dunner wordt of uitvalt.
Volgens Takkenberg is haaruitval echter niet het eerste teken van leverschade. Mensen die regelmatig drinken, merken eerder klachten aan hun zenuwen of concentratievermogen. Toch is het gebrek aan vitamines iets om serieus te nemen, want het wijst erop dat het lichaam moeite heeft met herstel.
Veranderingen aan de nagels
Mensen die veel drinken, kunnen ook veranderingen aan hun nagels zien. Ze worden brozer, breken sneller of krijgen witte vlekken. Bij zware drinkers kunnen de halve maantjes op de nagel groter worden, waardoor de nagel witter lijkt.
Volgens Takkenberg is dat een teken dat de lever al ernstig is beschadigd. De witte kleur duidt op littekenweefsel in de lever, ook wel levercirrose genoemd. In dat stadium is de schade blijvend. Als de lever nog geen littekens heeft, kan hij wel herstellen – maar dat vereist volledige stopzetting van alcohol.
Een fibroscan kan helpen om te bepalen of er littekenweefsel aanwezig is. Takkenberg vindt dat dit onderzoek vaker moet worden gebruikt, vooral bij mensen met overgewicht of diabetes die ook alcohol drinken. De scan is eenvoudig, snel en kan veel problemen in een vroeg stadium aan het licht brengen.
De rol van alcohol in de maatschappij
Volgens Takkenberg wordt alcohol in Nederland te vaak gezien als iets onschuldigs. Veel mensen drinken dagelijks zonder erbij stil te staan wat het met hun lichaam doet. Hij wijst erop dat klachten meestal pas verdwijnen als iemand stopt met drinken. Na enkele dagen merk je al verschil: je slaapt beter, voelt je fitter en hebt meer energie.
Dat verklaart waarom deelnemers aan initiatieven als Dry January vaak minder gaan drinken, ook daarna. Ze merken hoeveel invloed alcohol heeft op hun welzijn en willen dat gevoel vasthouden.
Takkenberg benadrukt dat alcohol een vreemde positie heeft in onze cultuur. Veel drinken wordt sociaal geaccepteerd, terwijl andere middelen streng worden veroordeeld. Bier hoort bij feestjes, verjaardagen en ontspanning. Jongeren beginnen al vroeg, vaak op zestienjarige leeftijd, met drinken in schuurtjes of tuinen.
Toch heeft alcohol grote maatschappelijke gevolgen. Het vergroot de kans op huiselijk geweld en verkeersongelukken en is verbonden aan zeven soorten kanker. Ondanks die risico’s wordt alcohol nog steeds als iets gezelligs gezien.
Wanneer wordt drinken te veel?
Takkenberg vindt dat twee glazen wijn per avond echt te veel is. De Gezondheidsraad adviseert geen alcohol, en anders maximaal één glas per dag. De arts zou liever zien dat het advies nog strenger wordt, zoals bij de Wereldgezondheidsorganisatie, die stelt dat er geen veilige hoeveelheid alcohol bestaat.
Volgens hem is een verbod niet realistisch, maar regulering wel. Hij pleit voor strengere regels, zoals hogere prijzen, minder reclame en beperkte verkoop. Zo kunnen mensen bewuster keuzes maken.
Alcohol hoort volgens Takkenberg niet bij een gezonde leefstijl, hoe vaak dat ook wordt beweerd. Zijn boodschap is duidelijk: als je dagelijks drinkt, doe je je lichaam meer schade dan je denkt, zelfs als je je nog gezond voelt.
Wie stopt met drinken, merkt vaak pas hoeveel beter het lichaam zich kan herstellen. Minder alcohol betekent meer energie, een gezondere huid, een beter gewicht en een helderder hoofd. Dat zijn voordelen die voor iedereen bereikbaar zijn – als je bereid bent het glas wat vaker te laten staan.
Bron: De Telegraaf
