Na een opvallend saaie zomer lijkt er eindelijk weer wat beweging in de atmosfeer te komen. De afgelopen maanden waren weliswaar warm, vooral in het zuiden van Nederland waar het gemiddelde rond de 20 graden lag, maar er gebeurde verder weinig spannends. Met de start van de meteorologische herfst is dat veranderd. Binnen korte tijd kregen we te maken met twee uitersten: eerst een zomerse 31 graden en daarna al het eerste nachtvorstje.
Eerste lokale nachtvorstje
Afgelopen vrijdag werd er in Noord-Nederland al een bijzonder lage temperatuur gemeten. Tijdens een stevige bui daalde het kwik daar naar 11 graden. Dat is voor begin september erg koud, zeker midden op de dag. Buiten de buien om was het gewoon rond de 18 graden met zon erbij, maar het verschil laat goed zien hoe grillig het weer kan zijn.
Om dit in perspectief te plaatsen: tijdens Kerst in 2015 was het nog 15 graden in heel Nederland, en dat voelde toen extreem zacht. Nu zien we dus in september al waarden die dichter bij de winter liggen, al zijn het maar korte pieken en dalen. Het toont aan dat ons weer in deze periode van het jaar behoorlijk wisselvallig kan zijn.
Snelle temperatuurdalingen door buien
Wat opvallend is, is dat dit soort plotselinge temperatuurdalingen vaak niet in de officiële weersverwachtingen worden genoemd. In de verwachtingen lees je meestal iets als “middagtemperatuur rond 18 graden”, maar dat geeft dus niet altijd het volledige beeld. Tijdens een actieve bui kan het kwik zomaar met 6 tot 7 graden zakken, waardoor je ineens in een heel ander weertype lijkt te staan.
Bij gespecialiseerde weerplatforms wordt dit vaak wel benoemd. Daar wordt soms aangegeven dat er tijdens buien “aanmerkelijk lagere temperaturen” kunnen optreden. Voor mensen die veel buiten zijn of op het weer letten, is dat nuttige informatie. Het laat zien dat voorspellingen altijd een zekere mate van onzekerheid hebben, zeker als het gaat om dynamische weersituaties.
Kans op zware windstoten
Behalve de temperatuur speelt ook de wind deze periode een hoofdrol. Op maandag werd er vooral in de kustgebieden gewaarschuwd voor zeer zware windstoten. Zulke rukwinden kunnen behoorlijk hinderlijk zijn voor het verkeer, zeker voor vrachtwagens of fietsers.
In sommige berekeningen werden zelfs windstoten van bijna orkaankracht voorspeld. Het is afwachten of die ook echt zijn voorgekomen, maar alleen al het vooruitzicht daarvan laat zien hoe krachtig het weer soms kan toeslaan. Voor de kustprovincies is dat niet ongebruikelijk in de herfst, maar het blijft altijd spannend wanneer de modellen zulke extreme waarden laten zien.
Warme lucht uit Spanje
Later in de week verandert het weerbeeld weer compleet. Dan wordt het droger en komt de temperatuur flink omhoog. Deze omslag wordt veroorzaakt door een nieuw lagedrukgebied dat richting Ierland trekt en tegelijkertijd hogere luchtdruk boven Oost-Europa.
Door die combinatie ontstaat er een zuidelijke stroming waarbij warme lucht vanuit Spanje en Frankrijk naar onze omgeving wordt gevoerd. Op ongeveer 1500 meter hoogte schuift een groot gebied met warme lucht West-Europa binnen. Daardoor kan de temperatuur bij ons ineens weer zomers aanvoelen. Het is een soort laatste stuiptrekking van de zomer, mogelijk al tegen het komende weekend.
Kans op 30 graden
Met die zuidelijke luchtstroom kunnen de temperaturen in Nederland en België weer flink stijgen. In september staat de zon nog hoog genoeg om de lucht snel op te warmen. Daardoor zijn waarden van 25 graden of hoger goed mogelijk. Op sommige plaatsen zou de thermometer zelfs de 30 graden kunnen aantikken.
Dat klinkt uitzonderlijk, maar september heeft in het verleden vaker tropische dagen opgeleverd. Vooral in België en in het zuiden van Nederland wordt dat scenario het meest waarschijnlijk. Daar kan de zuidelijke stroming het kwik het sterkst opstuwen.
Het laatste weermodel van zondagavond liet overigens een wat gematigder beeld zien, met meer kans op regen in het weekend. Dat maakt het spannend, want als de bewolking en buien de kop opsteken, blijft de warmte beperkt. Het blijft dus onzeker tot kort van tevoren hoe hoog de temperatuur echt oploopt.
Mogelijke spelbreker door fronten
Zelfs als de warme lucht uit Spanje ons weet te bereiken, is dat waarschijnlijk van korte duur. Frontale systemen liggen alweer op de loer. Die brengen bewolking, regen en koelere lucht mee, waardoor de tropische warmte snel kan verdwijnen.
In dat geval spreken we van een kortdurende thermische opleving. Het voelt misschien even alsof de zomer terug is, maar dat is meestal maar voor een dag of twee. Daarna nemen buien en afkoeling weer de overhand. Het is typisch voor september: de strijd tussen de nazomer en de eerste signalen van de herfst.
Vooruitblik na het weekend
Na het weekend lijkt het weerbeeld wisselvallig te blijven. Er komen opnieuw perioden met regen en wind, afgewisseld met drogere momenten. Hogedrukgebieden verplaatsen zich richting Noord-Europa en dat kan later in het seizoen invloed hebben op het winterweer. Sommige meteorologen zien hierin al een mogelijke blauwdruk voor de komende winter.
Dat is natuurlijk nog koffiedik kijken, want seizoensvoorspellingen zijn erg onzeker. Toch is het interessant om te zien hoe de huidige patronen zich ontwikkelen. Een noordelijke ligging van hogedruk kan namelijk in de winter koudere lucht naar onze omgeving brengen. Voor nu moeten we het echter doen met een paar dagen nazomer, afgewisseld met typische herfstbuien.
Bron: weer.nl
