Je telefoon gaat en je ziet een bekend ogend nummer. Misschien lijkt het wel op dat van je bank, een lokaal bedrijf of iemand uit je buurt. Je neemt op, en meteen begint iemand over een aanbieding of een probleem met je rekening. Hoe kan dat? Hoe komen oplichters aan zo’n vertrouwd telefoonnummer? Dat komt door een techniek die ‘spoofing’ heet. Daarmee bepalen bellers zelf welk nummer er op jouw scherm verschijnt.
Cyberveiligheidsexpert en ethisch hacker Sijmen Ruwhof legt uit hoe dat werkt. Met speciale belsoftware kun je namelijk zelf een afzendnummer instellen. Die software toont vervolgens bij het uitgaande gesprek precies dat nummer aan de ontvanger. Het maakt dus niet uit of je dat nummer echt bezit of niet, de software zorgt dat het er echt uitziet.
Waarom juist bekende nummers worden gebruikt
Omdat bellers elk willekeurig nummer kunnen invoeren, gebruiken ze vaak vertrouwde nummers. Dat kunnen de gegevens zijn van je bank, je huisarts of zelfs iemand uit je contactenlijst. “Het zijn gewoon computerprogramma’s die willekeurige nummers invoeren,” vertelt Ruwhof. Dat wil dus niet zeggen dat het echt je bank is die belt. Het nummer is simpelweg nagemaakt.
En juist dat maakt spoofing zo gevaarlijk. Als jij het nummer van je bank in je telefoon hebt opgeslagen, zie je de naam verschijnen als die wordt gespooft. Dan denk je automatisch dat het veilig is, want waarom zou je twijfelen als je ‘Rabobank’ in beeld ziet? Zo worden mensen makkelijker misleid.
Blokkeren heeft geen zin, maar dit kun je wel doen
Het blokkeren van dit soort nummers helpt niet. De beller gebruikt het nummer niet echt, dus een blokkade heeft weinig effect. Ook telemarketingbedrijven gebruiken deze truc, zodat hun telefoontjes niet worden herkend of geweigerd. Volgens Ruwhof is het daarom slimmer om een andere aanpak te kiezen.
Als je een verdacht telefoontje krijgt, hang dan op en bel zélf terug naar het officiële nummer. Zeker als iemand zich voordoet als je bank. Een gespooft nummer kan namelijk geen gesprekken ontvangen. Je belt dan dus rechtstreeks naar de echte organisatie. Krijg je niemand aan de lijn? Dan weet je dat het om oplichting ging.
Het allerbelangrijkste is volgens Ruwhof om op je gevoel te vertrouwen. Twijfel je? Dan is het vaak terecht. Oplichters passen hun methodes constant aan. Het is een spel van list en bedrog. Je intuïtie is vaak je beste bescherming.
Wat kunnen telecomproviders hieraan doen?
De grote Nederlandse telecomaanbieders zijn al eerder aangesproken op het misbruik van spoofing. De vraag was of zij geen zwarte lijsten moesten maken met nummers die beschermd moeten worden, zoals banknummers. Sommige providers hebben toen lijsten opgesteld, maar die zijn vaak onvolledig of makkelijk te omzeilen.
Toch ligt het probleem dieper. De techniek achter het bellen is verouderd. Het systeem waarmee telefoonnummers worden meegestuurd, komt nog uit de jaren zeventig. Toen werd alles nog via vaste lijnen geregeld. Nu bellen we via internet en kan bijna iedereen provider worden, zonder strenge eisen. Dat maakt het makkelijker om spoofing te gebruiken.
“Het systeem is oud en kwetsbaar,” zegt Ruwhof. “We gebruiken nog steeds protocollen uit de begintijd van het internet. Er worden vooral lapmiddelen gebruikt. Structurele oplossingen zijn er nauwelijks, omdat ze veel geld kosten.”
Kleine aanbieders buiten bereik van regels
De meeste gespoofte telefoontjes komen dan ook niet van grote Nederlandse providers. Het gaat vaak om kleine, buitenlandse aanbieders die VoIP-diensten aanbieden. Dat betekent dat je via internet kunt bellen, zonder dat je een abonnement nodig hebt. Iedereen kan zich daar inschrijven, zonder controle of identiteitsbewijs.
Via zo’n aanbieder kun je binnen een paar minuten een account aanmaken, een willekeurig nummer invullen, en meteen gaan bellen. En daar zit precies het probleem. Deze kleine bedrijven vallen niet onder Nederlandse wetgeving, en controleren vaak nauwelijks op misbruik. Daardoor kunnen oplichters telefoontjes plegen die er betrouwbaar uitzien, maar dat totaal niet zijn.
Zolang er geen internationale afspraken of technische standaarden zijn, blijft dit mogelijk. En dus kan iedereen het slachtoffer worden van spoofing. Ook jouw eigen telefoonnummer kan zomaar worden gebruikt. Dat gebeurt willekeurig, zonder dat je iets verkeerd hebt gedaan.
Spoofing is verboden, maar moeilijk te stoppen
In Nederland is spoofing verboden. Volgens toezichthouder ACM mogen bedrijven of personen zich niet voordoen als iemand anders. Zeker niet met het telefoonnummer van een bank of overheidsinstantie. Toch gebeurt het regelmatig. Dat komt doordat het technisch zo simpel is, en lastig is om de dader op te sporen.
ACM kan wel optreden tegen Nederlandse bedrijven die deze techniek gebruiken, bijvoorbeeld voor ongewenste reclame. Maar buitenlandse partijen, zeker buiten Europa, vallen buiten hun bevoegdheid. Wat de ACM wél doet, is meldingen verzamelen en waarschuwingen geven aan consumenten. Zo hopen ze schade en misleiding te beperken.
Dit kun jij doen als je wordt gebeld
Krijg je een telefoontje dat je niet vertrouwt? Word je gebeld door een buitenlands nummer of eentje dat lijkt op dat van je bank? Vertrouw het dan niet zomaar. Zoek het nummer op via een zoekmachine of controleer het met een spamchecker. Hang op als het verdacht voelt, en bel zelf naar het officiële nummer van de organisatie.
Je kunt verdachte telefoontjes melden bij ConsuWijzer of de Fraudehelpdesk. Is jouw eigen nummer misbruikt voor spoofing? Dan is dat meestal toeval. De software kiest willekeurige nummers, zonder reden. Je hoeft dus niet bang te zijn dat jij speciaal bent uitgekozen.
Wees alert, vertrouw op je gevoel en deel je ervaring met anderen. Samen kunnen we beter voorbereid zijn op deze nieuwe vorm van digitale oplichting. Want één ding is zeker: zolang de techniek niet verandert, zullen criminelen dit blijven gebruiken. Jij kunt het verschil maken door bewust en voorzichtig te reageren.
Bron: Radar
