Een simpel boodschappenmandje is in juni opnieuw flink duurder geworden dan een jaar geleden. Je betaalt nu gemiddeld 3,7 procent meer voor je eten en andere dagelijkse producten dan in juni vorig jaar. Dat blijkt uit nieuwe cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Het is inmiddels al de zesde maand op rij waarin de prijzen in de supermarkt met meer dan 3 procent zijn gestegen. Dat valt op, omdat de totale inflatie in Nederland juist aan het dalen is. Terwijl andere producten dus iets goedkoper worden of gelijk blijven, blijven voedingsmiddelen juist duurder worden.
Waarom blijven boodschappen dan toch stijgen?
Volgens hoogleraar Laurens Sloot heeft dit onder andere te maken met eerdere stijgingen in energieprijzen en grondstofkosten. Die zorgden er in het verleden voor dat de totale inflatie omhoogging. Maar die hogere kosten werkten ook door in de kosten van supermarkten.
Daarnaast zijn ook de lonen in de sector gestegen. Supermarkten moeten hun personeel meer betalen, en die hogere loonkosten zorgen weer voor duurdere producten. Sloot legt uit dat zelfstandige supermarkten eerder ongeveer 8 procent van hun omzet kwijt waren aan personeel. Nu is dat al 9 procent. Dat lijkt weinig verschil, maar het maakt wel uit voor de prijs in de winkel. Dit soort stijgingen zorgen voor wat je noemt een loon-prijsspiraal: lonen gaan omhoog, daardoor stijgen de prijzen, waardoor lonen weer omhoog moeten.
Geen tabak meer in de schappen
Er speelt nog iets anders mee. Sinds juli vorig jaar mogen supermarkten geen tabak meer verkopen. En dat scheelt behoorlijk in hun omzet. Tabak was goed voor zo’n 5 procent van wat supermarkten verkochten. De winstmarge op tabak lag rond de 8 procent.
Door dat verbod missen supermarkten nu dus een stukje van hun winst. Volgens Sloot is het goed mogelijk dat supermarkten dit verlies proberen goed te maken door andere producten iets duurder te maken.
Tegelijkertijd zien we dat de winst die supermarkten maken de afgelopen jaren is gezakt. Waar ze eerst nog rond de 4 procent winst maakten, is dat nu nog maar ongeveer 2,5 procent. Een reden hiervoor is dat producenten de inkoopprijzen hebben verhoogd.
Eind 2022 en begin 2023 gingen de prijzen die supermarkten moesten betalen omhoog. Maar die verhogingen zijn toen niet helemaal aan de klant doorgegeven. Dat betekent dat supermarkten toen zelf minder winst maakten.
Tijd voor een inhaalslag?
Volgens Sloot is het niet ondenkbaar dat supermarkten nu bezig zijn met een inhaalslag. Ze willen hun winstmarge weer op het oude niveau krijgen. Dat zou kunnen verklaren waarom sommige producten extra duur zijn geworden. Helemaal zeker weten doen we het niet, maar het zou een logische reden kunnen zijn.
Daarnaast spelen ook andere factoren een rol. Supermarkten willen hun aanbod verduurzamen. Ze willen bijvoorbeeld meer biologische producten in de schappen leggen. Dat klinkt mooi, maar biologische producten zijn meestal duurder dan gewone. Als klanten vaker kiezen voor deze producten, gaan de gemiddelde prijzen in de winkel dus automatisch omhoog. En dat voel je weer in je portemonnee.
Ook grondstoffen en lonen blijven stijgen
Supermarktexpert Erik Hemmes bevestigt het verhaal van Sloot. Hij wijst er ook op dat veel grondstoffen duurder zijn geworden. Denk aan koffie, cacao en zuivel. Dat zijn allemaal producten die veel voorkomen in het supermarktassortiment.
Als die basisproducten duurder worden, moeten fabrikanten hun prijzen verhogen. Supermarkten proberen die verhogingen niet meteen door te rekenen aan de klant. Ze houden de prijzen dan tijdelijk gelijk om klanten niet af te schrikken. Maar dat kunnen ze niet blijven volhouden. Uiteindelijk moeten ook zij iets verdienen. En dus zie je dat de prijzen alsnog omhooggaan.
Hemmes wijst ook op de gestegen loonkosten. Supermarkten betalen hun medewerkers nu meer dan een paar jaar geleden. En hoewel de energiekosten weer wat lager zijn geworden, weegt dat volgens hem niet op tegen de andere stijgingen.
Dus ook al is energie goedkoper geworden, de hogere prijzen voor grondstoffen en personeelskosten zorgen er nog steeds voor dat het boodschappenmandje duurder wordt.
Wat betekent dit voor de klant?
Voor de consument is het simpel: je bent meer geld kwijt aan je dagelijkse boodschappen dan vorig jaar. En voorlopig lijkt daar weinig verandering in te komen. De verwachting is niet dat de prijzen snel weer gaan zakken. De combinatie van duurdere grondstoffen, hogere lonen, minder winst en verduurzaming maakt dat supermarkten hun prijzen blijven aanpassen. Voor veel huishoudens is dit lastig, zeker nu andere kosten, zoals huur of zorg, ook blijven stijgen.
Het blijft dus belangrijk om goed op aanbiedingen te letten, te vergelijken tussen winkels en misschien wat vaker goedkopere huismerken te kiezen. Zo kun je de kosten toch een beetje beperken, ondanks de prijsstijgingen in de supermarkt.
