Veel volwassenen herkennen het gevoel: als kind leek een jaar eindeloos, maar nu is het alsof feestdagen elkaar steeds sneller opvolgen. Waar je vroeger wekenlang aftelde tot de zomervakantie, heb je nu het idee dat kerst alweer om de hoek staat. Het idee dat de tijd versnelt naarmate je ouder wordt, komt in onderzoek steeds terug. Toch blijkt de oorzaak anders te liggen dan veel mensen jarenlang dachten.
Wat we dachten over herinneringen
In meerdere internationale onderzoeken, onder meer in landen zoals Japan, Oostenrijk en Canada, werd steeds hetzelfde patroon gezien: hoe ouder mensen waren, hoe sneller ze vonden dat de afgelopen tien jaar voorbij waren gevlogen. Tot nu toe werd vooral gekeken naar de rol van herinneringen. De gedachte was dat als je weinig nieuwe ervaringen opdoet, die periode later compact en kort lijkt.
Als kind beleef je veel eerste keren. Je leert fietsen, gaat naar nieuwe scholen, ontmoet nieuwe vrienden. Al deze gebeurtenissen maken een jaar rijk aan indrukken. Als volwassene verschuift dat. Het leven wordt regelmatiger en voorspelbaarder. Werk, huishouden en gewoontes zorgen ervoor dat jaren op elkaar gaan lijken. Daardoor zou je geheugen de tijd achteraf als één geheel opslaan. Dat maakt het logisch dat het voelt alsof de tijd sneller gaat.
Maar die verklaring was eigenlijk nooit grondig getest. Dat veranderde door nieuw onderzoek uit Italië en Duitsland.
Herinneringen zijn niet de boosdoener
Onderzoekers van de Sapienza Universiteit in Rome en het Instituut voor Grensgebieden van de Psychologie in Freiburg wilden weten of het gevoel van versnelling écht komt doordat mensen minder levensgebeurtenissen opslaan. Het antwoord bleek verrassend duidelijk: dat is niet zo.
Ze ontdekten dat de snelheid waarmee mensen dachten dat de afgelopen tien jaar waren verlopen, geen verband had met het aantal herinneringen dat zij konden ophalen. Nog opvallender: oudere deelnemers beschreven hun herinneringen juist als levendiger en betekenisvoller dan jongere deelnemers. Oud worden betekent dus niet dat je geheugen je minder geeft. Je krijgt juist meer waardevolle herinneringen die diep in je ervaring zitten.
Het idee dat je tijdsbeleving sneller wordt omdat je geheugen “leegloopt”, klopt dus niet. De echte oorzaak ligt ergens anders.
De rol van subtiele veranderingen in het denken
Wat onderzoekers wél zagen, is dat mensen met iets lagere scores op cognitieve tests vaker het gevoel hadden dat de tijd sneller ging. Deze tests gingen over aandacht, geheugen en het verwerken van informatie. Het gaat niet om grote problemen of ernstige achteruitgang, maar om kleine veranderingen die bijna iedereen met de jaren ervaart.
De gedachte hierbij is dat hoe minder details we onbewust opslaan van ons dagelijkse leven, hoe minder ‘ankerpunten’ ons brein later heeft om op terug te kijken. Een periode die weinig details bevat, voelt achteraf korter en minder zwaar. Grote gebeurtenissen blijven wel overeind, maar juist die kleine, dagelijkse indrukken verdwijnen sneller. Daardoor voelt een langere periode al snel als een compact geheel. Dat maakt dat tijd achteraf lijkt te vliegen, zelfs als je daadwerkelijk veel hebt meegemaakt.
Geen reden voor somberheid
Hoewel het onderzoek laat zien dat subtiele veranderingen in aandacht en geheugen invloed hebben op ons tijdsgevoel, betekent het niet dat dit een onvermijdelijk en negatief proces is. De onderzoekers benadrukken dat mensen hun betekenisvolle herinneringen juist intenser beleven naarmate ze ouder worden. De waarde van herinneringen stijgt dus, ook als sommige details minder blijven hangen.
Daarnaast is cognitieve achteruitgang niet volledig vaststaand. Je kunt veel doen om je brein actief en gezond te houden. Beweging, sociale contacten, nieuwe activiteiten en mentale uitdagingen helpen allemaal om je denkvermogen scherp te houden. Een wandeling, een hobby, een gesprek met iemand die je lang niet sprak: het kan allemaal bijdragen aan een brein dat langer vitaal blijft.
Bewust leven geeft de tijd meer ruimte
Veel mensen hebben weleens het gevoel dat tien jaar in een oogwenk voorbij is gegaan. Dat gevoel is normaal en herkenbaar. Maar het kan ook een uitnodiging zijn om bewuster te leven. Door nieuwe ervaringen op te zoeken, meer rustmomenten te nemen en aandacht te geven aan je omgeving, krijgt je brein meer details om vast te houden. Dat zorgt er weer voor dat tijd minder gehaast voelt.
Het onderzoek laat zien dat de tijd niet sneller gaat omdat we minder herinneringen opslaan, maar omdat ons brein subtiel verandert. Dat inzicht maakt ruimte voor iets positiefs. Bewuste keuzes, beweging en sociale verbinding kunnen je helpen om het gevoel van haast te doorbreken. Zo kun je de tijd die je hebt intenser en rijker beleven.
Bron: Metro
