Het onderwerp rekeningrijden is opnieuw volop in beeld. Waar sommigen het zien als een logische stap richting duurzamer verkeer, ervaren veel automobilisten het vooral als een nieuwe lastenverzwaring. Tijdens de vastgelopen kabinetsformatie hebben D66 en het CDA elkaar gevonden in hun wens om een kilometerheffing in te voeren.
In hun gezamenlijke voorstel aan informateur Sybrand Buma staat dat het systeem “noodzakelijk” is en nog in deze kabinetsperiode ingevoerd moet worden. Daarmee lijkt een plan dat al jaren stof verzamelt nu echt dichterbij te komen.
Volgens de partijen draait het om eerlijkheid: wie meer rijdt, betaalt meer. Maar voor veel mensen klinkt dat vooral als een verhulde belastingverhoging. De vraag is dan ook niet of de automobilist gaat betalen, maar hoeveel. Vooral mensen die dagelijks de weg op moeten voor hun werk, lijken de rekening gepresenteerd te krijgen.
Waarom de overheid dit plan wil
De reden achter dit voorstel ligt vooral bij de teruglopende inkomsten uit brandstofaccijns. Omdat steeds meer mensen overstappen op elektrische auto’s, lopen de inkomsten van de overheid langzaam terug. Minder benzineverbruik betekent minder belastinggeld, en dat zorgt volgens berekeningen voor een tekort van miljarden euro’s in de komende jaren.
Om dat gat te dichten, willen politici dat iedereen per gereden kilometer gaat betalen. Dat zou volgens hen eerlijker zijn, omdat de belasting dan niet meer afhankelijk is van wat je tankt, maar van hoeveel je rijdt. Critici vinden echter dat dit vooral een manier is om geld binnen te halen, nu de oude inkomstenbron opdroogt.
Bovendien vrezen veel mensen dat dit systeem de automobilist twee keer laat betalen. Eerst zijn zij aangemoedigd om te investeren in een elektrische auto — vaak een dure aankoop — en nu dreigen ze opnieuw belast te worden, ditmaal voor elke kilometer die ze rijden.
Extra betalen tijdens de spits
Een belangrijk onderdeel van het plan is de zogenaamde spitsheffing. Dat houdt in dat rijden tijdens drukke uren duurder wordt dan op rustige momenten. De bedoeling is om automobilisten te stimuleren om buiten de spits de weg op te gaan, om zo files en uitstoot te verminderen.
In theorie klinkt dat logisch, maar in de praktijk roept het veel vragen op. Niet iedereen kan namelijk zelf bepalen wanneer hij of zij de weg op gaat. Denk aan verpleegkundigen, leraren, bouwvakkers of politieagenten: zij hebben vaste werktijden en moeten vaak juist in de spits rijden. Voor hen is deze regeling een extra financiële last.
Critici noemen het daarom een “straf op werken”. De mensen die de samenleving draaiende houden, worden volgens hen het hardst geraakt. Zij kunnen niet zomaar hun werktijden aanpassen om kosten te besparen. Bovendien rijst de vraag of de maatregel daadwerkelijk effect heeft op files of vooral zorgt voor extra kosten voor forenzen.
Zorgen over privacy en controle
Een ander gevoelig punt van het rekeningrijden is de manier waarop het systeem in de praktijk werkt. Om precies te kunnen bijhouden hoeveel iemand rijdt, moet er technologie komen die het rijgedrag registreert. Dat kan via een kastje in de auto of via het volgen van kentekens met camera’s.
Voorstanders benadrukken dat het systeem veilig zal zijn en dat privacy goed beschermd wordt. Toch heerst er veel wantrouwen. Veel mensen vinden het idee dat de overheid precies kan zien waar, wanneer en hoe vaak ze rijden, een stap te ver. Ze vrezen dat het systeem kan uitgroeien tot een vorm van digitale controle.
In landelijke gebieden, waar mensen vaak afhankelijk zijn van hun auto, lijkt de onvrede nog groter. Daar zijn de afstanden groter en het openbaar vervoer minder betrouwbaar. Bewoners van dorpen en kleine steden zullen dus meer kilometers maken en daardoor meer betalen. Voor hen voelt het plan als een oneerlijke belasting op wonen buiten de stad.
Rekeningrijden blijft verdeeld onderwerp
Hoewel het plan nog niet is goedgekeurd, lijkt de kans groot dat rekeningrijden er uiteindelijk komt. D66 en het CDA hebben zich er duidelijk achter geschaard, en ook binnen andere partijen wordt voorzichtig gesproken over mogelijkheden. De verwachting is dat het systeem stapsgewijs wordt ingevoerd, waarschijnlijk vanaf het einde van dit decennium.
Toch blijft de weerstand groot. Automobilistenorganisaties, vakbonden en sommige politieke partijen waarschuwen dat het plan grote gevolgen heeft voor werkenden met een laag of gemiddeld inkomen. Zij vrezen dat autorijden een luxe wordt in plaats van een noodzaak.
Daarnaast is er discussie over de vraag of dit plan het verkeer daadwerkelijk groener maakt. Elektrische auto’s veroorzaken minder uitstoot, maar als mensen hierdoor vaker de auto laten staan, kunnen de economische gevolgen groot zijn. Minder mobiliteit betekent minder flexibiliteit, en dat raakt uiteindelijk ook bedrijven en werknemers.
Wat er ook gebeurt, één ding is duidelijk: rekeningrijden raakt iedereen die een auto heeft. Voor sommigen betekent het een prikkel om bewuster te rijden, voor anderen voelt het als een nieuwe vorm van belasting. Hoe eerlijk het systeem echt zal zijn, hangt af van de uitvoering — en van de bereidheid van de politiek om rekening te houden met de realiteit van dagelijks werkend Nederland.
Bron: De Dagelijkse Standaard
