Veel mensen bewaren hun overgebleven eten in de koelkast voor de volgende dag. Dat is op zich een goed idee, want zo kun je voedselverspilling voorkomen. Toch is het belangrijk om te weten hoe je dat veilig doet. Moet je het eten eerst laten afkoelen of kun je het meteen in de koelkast zetten? En hoe lang kun je het eigenlijk laten staan?
Het antwoord ligt niet zo simpel als het lijkt. Eten te lang buiten de koelkast laten staan is gevaarlijk, maar het nog dampend in de koelkast zetten is ook niet verstandig. Beide situaties kunnen leiden tot bacteriegroei, en dat vergroot de kans op voedselvergiftiging.
Waarom warm eten in de koelkast een slecht idee is
Als je net gekookt hebt, wil je restjes vaak snel opbergen, zodat ze niet bederven. Toch is het geen goed idee om hete gerechten direct in de koelkast te zetten. Wanneer warm eten in een afgesloten bak de koelkast in gaat, duurt het namelijk veel langer voordat het echt afkoelt.
De warmte blijft gevangen in de bak en kan zelfs de temperatuur van de hele koelkast verhogen. Daardoor worden andere producten in de koelkast ook warmer en kunnen ze sneller bederven. Bovendien blijft het warme eten langer in een temperatuurgebied waar bacteriën zich het snelst vermenigvuldigen: tussen 20 en 60 graden.
In dat ‘gevaarlijke’ temperatuurgebied kunnen bacteriën in korte tijd giftige stoffen aanmaken. Als je dat eten later opwarmt of opeet, kan dat leiden tot maagklachten, misselijkheid of erger.
Laat eten niet te lang afkoelen op het aanrecht
Eten buiten de koelkast laten afkoelen is prima, maar je moet het niet te lang laten staan. Het afkoelproces moet snel en gecontroleerd verlopen. Zodra je een pan met eten van het vuur haalt, begint de klok te tikken. Laat het eten nooit urenlang op het aanrecht staan.
Binnen één uur moet het volledig zijn afgekoeld tot kamertemperatuur. Daarna moet het meteen de koelkast in. Laat het eten tijdens het afkoelen het liefst openstaan, dus zonder deksel, zodat de warmte sneller weg kan. Als je het te lang laat staan, krijgen bacteriën vrij spel en kan het eten bederven zonder dat je het ziet of ruikt.
Laat een pan ook niet op de warme kookplaat staan. De warmte van de plaat zorgt ervoor dat het eten langzaam blijft garen en niet snel genoeg afkoelt. Hoe langer het in die warme zone blijft, hoe groter de kans dat bacteriën zich vermenigvuldigen.
Gerechten met een hoger risico
Niet alle gerechten zijn even gevoelig voor bacteriegroei. Vooral eten met veel zetmeel en vocht vormt een risico. Denk aan rijst, pasta, aardappelpuree en dikke soepen zoals erwtensoep. Deze gerechten hebben de ideale omstandigheden voor bacteriën: vocht, voedingsstoffen en een neutrale zuurgraad.
Een van de bekendste bacteriën die hierbij een rol speelt, is de Bacillus cereus. Deze bacterie komt van nature voor op rijst en andere zetmeelrijke producten. Tijdens het koken overleeft hij vaak, en als het eten daarna te langzaam afkoelt, kan hij giftige stoffen gaan vormen.
Daarom is het extra belangrijk om gerechten met rijst of pasta snel terug te koelen. Hoe dikker of heter het eten is, hoe langer het duurt voordat het veilig koud is. Grote porties blijven bovendien langer warm in het midden, ook als de buitenkant al koel aanvoelt.
Handige manieren om sneller af te koelen
Gelukkig zijn er eenvoudige manieren om eten sneller en veiliger te laten afkoelen. Hoe groter het oppervlak, hoe sneller het afkoelt. Grote pannen vol eten kun je beter niet in één keer in de koelkast zetten. Verdeel de restjes liever over kleinere, platte bakjes of spreid het uit over een ovenschaal of bakplaat.
Soepen of stoofschotels kun je het beste in de pan laten staan, maar wel even helpen afkoelen. Zet de pan bijvoorbeeld in een gootsteen met koud water. Roer af en toe door, zodat de hitte sneller weg kan. Door ijsblokjes aan het water toe te voegen, gaat het proces nog sneller.
Zodra het eten lauw is, mag het de koelkast in. Zorg ervoor dat de koelkast goed sluit en niet te vol is. Lucht moet kunnen circuleren, anders koelt het eten te langzaam af.
Veelgemaakte fouten bij het bewaren van restjes
In veel huishoudens gaat het nog steeds mis met het bewaren van restjes. Vaak blijft de pan met eten nog uren op het fornuis staan, of wordt het eten juist te vroeg – nog heet – in de koelkast gezet. Beide situaties brengen risico’s met zich mee.
De veiligste methode is simpel: laat het eten snel, maar gecontroleerd afkoelen. Niet gloeiend heet opbergen, maar ook niet eindeloos laten staan. Binnen een uur moet het afgekoeld zijn, daarna gaat het de koelkast in. Zo verklein je de kans op bederf en voedselvergiftiging.
Een ander veelvoorkomend probleem is dat mensen de deksel op de pan laten tijdens het afkoelen. Dat houdt de warmte vast, waardoor het juist langer duurt. Haal dus altijd de deksel eraf als je eten wilt laten afkoelen.
Bewust omgaan met restjes
Het goed bewaren van eten is niet alleen belangrijk voor je gezondheid, maar ook om voedselverspilling te voorkomen. Restjes kunnen prima de volgende dag worden opgegeten, zolang ze veilig zijn bewaard. In de koelkast blijven de meeste gerechten twee tot drie dagen goed.
Verwarm restjes altijd goed door voordat je ze eet, zodat eventuele bacteriën geen kans krijgen. En ruikt of smaakt iets vreemd? Gooi het dan weg, hoe zonde het ook lijkt.
Door slim om te gaan met afkoelen en bewaren, kun je zonder zorgen genieten van een tweede maaltijd. De regel is eigenlijk heel eenvoudig: laat eten niet te lang staan, koel het snel af en bewaar het koud. Zo blijft het lekker én veilig.
Bron: RTL Nieuws
