Veel mensen grijpen in koude maanden naar kruiken, warmtedekens en andere warmtebronnen. Het voelt prettig en helpt om sneller op temperatuur te komen. Toch waarschuwen dermatologen voor risico’s die vaak worden onderschat. Dermatoloog Ilse Kroft legt uit dat langdurige blootstelling aan warmte de huid kan beschadigen.
Deze schade is lastig te behandelen en kan in uitzonderlijke gevallen zelfs tot huidkanker leiden. De aandoening wordt ook kachelbenen genoemd. De naam verwijst naar het beeld dat vroeger vaak werd gezien bij mensen die dicht bij de haard zaten. Tegenwoordig komt het weer vaker voor door het toenemende gebruik van warmteproducten in huis.
Kachelbenen herken je aan een roodbruine verkleuring van de huid, meestal in een netvormig patroon. Het kan ontstaan op benen, maar ook op buik of rug wanneer warmte langdurig op dezelfde plek wordt gebruikt. Het gaat dus niet alleen om traditionele warmtebronnen, maar ook om moderne apparaten die je misschien dagelijks gebruikt. Denk aan warmtekussens, kruiken, laptops op schoot of elektrische dekens. Veel mensen beseffen niet dat hierbij een risico bestaat op blijvende schade.
Wat warmte met je huid kan doen
Volgens dermatoloog Kroft begint het proces bij bloedvaten die uitzetten door de warmte. Dat is een normale reactie van het lichaam om overtollige warmte kwijt te raken. De huid wordt dan rood, net zoals wanneer je uit een warm bad stapt. Dit is meestal onschuldig wanneer het kort duurt.
Bij langdurige blootstelling ontstaat echter een andere reactie. Dan treden kleine ontstekingen rond de vaten op. Deze ontstekingen beschadigen de wanden van de bloedvaten. Daardoor verandert de rode kleur op de huid langzaam in een bruine verkleuring die een netachtig patroon vormt.
Dat patroon ontstaat vooral bij temperaturen tussen 43 en 47 graden. Veel warmteproducten zitten precies in die zone. Mensen gebruiken ze langdurig omdat ze comfortabel zijn en pijnklachten verminderen. Kroft noemt voorbeelden zoals warmtekussens bij rugpijn, kruiken bij buikkramp of een laptop die uren op je schoot rust.
Zelfs een terrasheater kan hetzelfde effect veroorzaken wanneer je te dicht bij de warmtebron zit. Het gevaar zit niet in één keer gebruiken, maar in herhaald en lang gebruik. Hierdoor kunnen de beschadigde vaten niet herstellen en wordt het patroon langzaam blijvend.
In zeldzame gevallen kan deze huidreactie op de lange termijn kwaadaardig worden. Door de voortdurende irritatie kunnen kleine wondjes ontstaan. Die wondjes hebben een hogere kans om te veranderen in plaveiselcelcarcinoom. Dat is een vorm van huidkanker die relatief vaak voorkomt. Hoewel het risico klein is, vinden dermatologen het belangrijk dat mensen weten dat warmte op de huid geen onschuldig probleem hoeft te zijn. Het gaat niet om paniek zaaien, maar om bewustwording van iets dat eenvoudig te voorkomen is.
Waarom kachelbenen weer vaker voorkomen
Door verbeterde arbeidsomstandigheden zagen artsen de aandoening jarenlang minder vaak. Mensen die voor hun werk dicht bij hitte stonden, zoals smeden of bakkers, liepen vroeger meer risico. Tegenwoordig zijn daar strenge regels voor. Toch komt de aandoening nu opnieuw vaker voor.
De reden ligt vooral in het gebruik van warmteproducten thuis. Warmtedekens worden steeds populairder. Kersenpitkussens worden veel gebruikt bij pijnklachten. Ook laptops die warm worden, liggen vaak op schoot. Het lijkt onschuldig, maar warmte die lang op één plek blijft, kan dezelfde schade veroorzaken als een kachel of vuurbron.
Veel mensen realiseren zich niet hoe warm deze producten worden. Een kruik voelt prettig, maar kan eenvoudig boven de veilige temperatuur komen. Bij een elektrische deken is het lastig in te schatten welke delen van de stof het warmst worden. Zelfs een heater op een terras of in huis kan ongemerkt voor te veel warmte zorgen wanneer je dichtbij zit. Dermatologen zien hierdoor steeds meer mensen met verkleuringen op verschillende plekken van het lichaam.
Hoewel de aandoening meestal onschuldig begint, kan de schade op lange termijn lastig te herstellen zijn. De bruine verkleuring blijft vaak zichtbaar, ook wanneer je stopt met warmtegebruik. Veel behandelingen werken nauwelijks. Crèmes met vitamine A of hormonen geven meestal weinig resultaat. Zelfs laserbehandelingen kunnen het patroon niet altijd verbeteren. Daarom is het volgens Kroft belangrijk om op tijd in te grijpen. Zodra de eerste verkleuring zichtbaar is, moet je stoppen met de warmtebron. Wachten zorgt ervoor dat de schade zich verder ontwikkelt.
Hoe je kachelbenen kunt voorkomen
Je hoeft warmteproducten niet volledig te vermijden. Je kunt ze veilig gebruiken wanneer je rekening houdt met de juiste bescherming. De belangrijkste regel is dat de warmtebron niet direct op de huid mag liggen. Gebruik altijd een dikke laag stof of een zachte ondergrond zoals een schapenvacht. Daardoor wordt de temperatuur die de huid bereikt een stuk lager. Dat voelt nog steeds comfortabel, maar vermindert de kans op schade.
Het helpt ook om warmtebronnen niet te lang op dezelfde plek te houden. Verplaats een warmtekussen regelmatig of gebruik het korter. Zet een laptop niet op je blote benen. Gebruik een tafeltje of een laptopstandaard zodat de warmte kan wegvloeien. Bij een elektrische deken is het verstandig om hem niet de hele nacht aan te laten staan. Ook kun je de temperatuur lager instellen of kiezen voor een timer.
Als je een rood netpatroon op je huid ziet, is dat een signaal dat je lichaam waarschuwt. Trek direct de warmte weg van je huid en laat de huid tot rust komen. Soms trekt de verkleuring vanzelf weg wanneer je vroeg ingrijpt. Blijft het patroon zichtbaar, dan is het verstandig om je huisarts te bellen. Die kan inschatten of verder onderzoek nodig is en of er aanvullende behandeling mogelijk is.
Wat je moet doen wanneer je klachten krijgt
Wanneer je merkt dat je huid meerdere keren rood wordt na gebruik van warmte, is het verstandig om je gebruik aan te passen. Neem kortere perioden warmte. Gebruik een dikkere bescherming. Wanneer de verkleuring blijft bestaan, kan dat wijzen op beginnende kachelbenen. Wacht dan niet te lang, want vroege signalen kunnen nog verdwijnen. Blijvende patronen zijn moeilijker te behandelen.
De meeste mensen weten niet dat deze aandoening bestaat. Juist daarom is voorlichting zo belangrijk. Door beter te begrijpen wat warmte met je huid doet, kun je problemen voorkomen. Warmte voelt prettig en helpt soms tegen pijn, maar je huid heeft bescherming nodig. Met kleine aanpassingen blijf je warm zonder risico op blijvende schade.
Als je twijfelt over een plek op je huid, kun je altijd contact opnemen met een arts. Die kijkt met je mee en geeft advies dat past bij jouw situatie. Door alert te zijn op de signalen van je huid kun je problemen voorkomen. Warmte blijft fijn en nuttig, zolang je het bewust en veilig gebruikt.
Bron: Margriet
