Je denkt misschien dat je zelf kiest wat er in je winkelmandje gaat, maar dat klopt niet helemaal. Supermarkten maken bewust gebruik van psychologie om jouw koopgedrag te sturen. Alles in de winkel is zo ingericht dat jij langer blijft en meer uitgeeft. Van de route tot de muziek: niets is toevallig. Dit zijn de meest gebruikte supermarkttrucs.
Het winkelwagentje dat je laat kopen
De allereerste truc begint al bij de ingang: het winkelwagentje. Volgens beïnvloedingspsycholoog Wendy Oude Veldhuis is dit een van de oudste verkooptrucs. Het idee ontstond in de jaren 30 toen de Amerikaan Sylvan Goldman de kar uitvond. In het begin wilde niemand ermee lopen, totdat hij acteurs inhuurde om met een kar door de winkel te rijden. Mensen volgden hun voorbeeld en de kar werd razend populair. Sindsdien kopen we meer dan we van plan zijn.
“Een grote kar lijkt altijd halfleeg,” legt Oude Veldhuis uit. “Daardoor denken mensen dat er nog wel iets bij kan.” Budgetexpert Vincent Kouters raadt aan om een mandje te nemen als je weinig nodig hebt. “Onderzoek laat zien dat klanten met een kar gemiddeld 40 procent meer uitgeven dan ze wilden.” Met een mandje houd je jezelf dus makkelijker in toom.
De route door de supermarkt is bewust bedacht
De volgorde van de afdelingen is allesbehalve willekeurig. Groente en fruit staan bijna altijd vooraan. “Daar ben je nog fris en gemotiveerd, dus kies je gezondere producten,” vertelt Kouters. Maar later, als je bij chips, koek of bier bent, is je weerstand lager. Je bent moe en minder alert, dus je grijpt sneller naar iets ongezonds.
Daarnaast staan basisproducten zoals melk, brood en eieren meestal achterin de winkel. Je moet dus langs allerlei schappen vol verleiding om daar te komen. Grote kans dat je onderweg iets extra’s meeneemt. Een slimme tip is om een boodschappenlijst te maken op volgorde van de afdelingen. Zo loop je doelgericht en kom je minder in de verleiding.
Langzamer winkelen betekent meer kopen
Supermarkten willen dat je rustig winkelt, want hoe langer je blijft, hoe meer je uitgeeft. Alles in de winkel is daarop gericht. Het toegangspoortje opent langzaam, de muziek is kalm en soms maken de vloertegels geluid als je te snel loopt. Daardoor vertraag je vanzelf.
Oude Veldhuis legt uit dat dit een slimme manier is om klanten langer binnen te houden. “Elke minuut extra levert meer omzet op.” Haar advies: ga in de ochtend winkelen. “Dan ben je scherper en laat je je minder leiden door impulsen.”
Geur en muziek sturen je onbewust
De geur van vers brood of gebraden kip bij de ingang is geen toeval. “We kopen sneller als we iets lekkers ruiken,” zegt Oude Veldhuis. De geur wekt eetlust op, waardoor je zin krijgt om meer producten te kopen. Zelfs bloemen bij de ingang hebben een doel: ze geven de winkel een frisse, prettige sfeer waardoor je positiever gaat winkelen.
Ook muziek speelt een rol. Rustige muziek zorgt dat je langzamer loopt en langer blijft. Fel licht bij de groenteafdeling maakt producten aantrekkelijker, en warme verlichting bij de wijnhoek zorgt voor een luxe gevoel. Oude Veldhuis vertelt over een bekend experiment: “Wanneer Franse muziek speelde, verkochten Franse wijnen veel beter. Bij Duitse muziek gebeurde precies het tegenovergestelde.” Klanten hadden niet door dat hun keuze daardoor beïnvloed werd.
Digitale verleiding bij online boodschappen
Niet alleen in fysieke winkels worden trucs gebruikt, ook online gebeurt het volop. Webshops maken gebruik van aftelklokken, schaarste (“nog maar 3 op voorraad!”) en persoonlijke aanbevelingen om je sneller te laten kopen. Oude Veldhuis legt uit: “Een digitale winkelwagen voelt minder ‘echt’ dan een fysieke. Daardoor klik je sneller iets extra’s aan.”
Bovendien maken online supermarkten het expres makkelijk om nog wat toe te voegen aan je bestelling. Je krijgt suggesties zoals “anderen kochten ook” of “bij dit product past dit goed.” Voor je het weet, heb je meer gekocht dan je van plan was.
Aanbiedingen als slimme afleiding
Aanbiedingen lijken aantrekkelijk, maar ze zijn vaak bedoeld om je af te leiden van je echte boodschappenlijst. “Bij binnenkomst zie je meestal meteen felle borden met kortingen,” zegt Kouters. “Die trekken je aandacht, nog voordat je iets hebt gepakt.” Veel aanbiedingen leveren echter weinig voordeel op. Vaak koop je dingen die je anders had laten liggen.
Zijn advies is simpel: maak een lijst en houd je eraan. “Laat je niet verleiden door stickers of 1+1-acties als je het product niet nodig hebt.” Hoe doelgerichter je winkelt, hoe kleiner de kans dat je extra uitgeeft.
Zo bescherm je jezelf tegen supermarkttrucs
Supermarkten gebruiken slimme marketing om je langer te laten winkelen, maar jij kunt leren om daar bewuster mee om te gaan. Hier zijn enkele praktische tips:
- Ga in de ochtend. Dan is je hoofd nog helder en laat je je minder beïnvloeden.
- Neem een mandje als je weinig nodig hebt. Zo beperk je wat je koopt.
- Doe minder vaak boodschappen. Hoe minder vaak je in de winkel bent, hoe kleiner de kans dat je toegeeft aan verleiding.
- Maak altijd een boodschappenlijst en wijk er niet vanaf. Dat lijstje is je beste bescherming tegen onnodige aankopen.
- Let op sfeertriggers. Muziek, geur en verlichting zijn ontworpen om je koopgedrag te beïnvloeden. Vraag jezelf af: “Zou ik dit ook kopen als het hier stil was en nergens naar rook?”
Zie boodschappen doen als een taak, niet als een uitje. “Haal wat je nodig hebt, reken af en ga weg,” zegt Kouters. Hoe korter je blijft, hoe minder geld je uitgeeft. Wie deze trucs kent, kan ze in zijn voordeel gebruiken. Zodra je weet hoe supermarkten je proberen te beïnvloeden, kun je bewust keuzes maken. Beïnvloeding hoort bij marketing, maar jij bepaalt uiteindelijk zelf wat er in je mandje belandt.
Bron: Libelle
