Steeds meer mensen eten minder vlees, vaak met het idee dat dit gezonder is en goed voor het hart. Minder vlees zou het risico op hart- en vaatziekten verkleinen en bijdragen aan een beter milieu. Toch laat nieuw Europees onderzoek zien dat dit niet altijd zo simpel is. Wie vlees vervangt door sterk bewerkte plantaardige producten, zoals kant-en-klare vleesvervangers of vegan snacks, doet zijn gezondheid mogelijk juist geen goed.
Het onderzoek, dat verscheen in het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet Regional Health Europe, laat zien dat niet elk plantaardig dieet even gezond is. De onderzoekers volgden tienduizenden Europeanen gedurende meerdere jaren en ontdekten dat het soort plantaardig eten een groot verschil maakt voor het hart.
Het verschil tussen bewerkte en onbewerkte plantaardige voeding
De onderzoekers wilden niet alleen weten of mensen plantaardig aten, maar vooral wat voor soort plantaardig voedsel ze binnenkregen. Er werd een duidelijk onderscheid gemaakt tussen onbewerkte plantaardige producten — zoals groenten, fruit, noten, peulvruchten en volkoren granen — en ultrabewerkte plantaardige producten, zoals kant-en-klare vleesvervangers, vegan burgers en plantaardige snacks.
Ultrabewerkte producten zijn voedingsmiddelen die ver zijn verwijderd van hun natuurlijke vorm. Ze bevatten vaak toevoegingen als suiker, zout, geur- en kleurstoffen of conserveermiddelen. Denk aan producten die in een fabriek zijn samengesteld uit verschillende ingrediënten en vervolgens zijn bewerkt tot iets wat lijkt op vlees of kaas. Zulke producten bevatten vaak minder voedingsstoffen en meer ongezonde vetten of suikers dan verse voeding.
Uit het onderzoek bleek dat mensen die vooral onbewerkte plantaardige producten aten, een aanzienlijk lager risico hadden op hart- en vaatziekten. Hun bloeddruk en cholesterolwaarden waren gemiddeld beter, en ze hadden minder last van overgewicht. Bij mensen die juist veel ultrabewerkte plantaardige producten aten, lag het risico op hartproblemen juist hoger dan bij degenen die een gevarieerd dieet volgden met beperkte hoeveelheden vlees.
Plantaardig is niet altijd hetzelfde als gezond
Volgens de onderzoekers laat dit zien dat ‘plantaardig’ niet automatisch gelijkstaat aan ‘gezond’. Veel mensen denken dat een product met het label ‘vegan’ of ‘plantaardig’ per definitie goed is voor het lichaam, maar dat is een misverstand. “Niet alles wat plantaardig is, is gezond,” waarschuwen voedingswetenschappers.
Veel vleesvervangers bevatten bijvoorbeeld grote hoeveelheden zout, suiker of verzadigd vet om ze lekkerder te maken. Ook missen ze vaak belangrijke voedingsstoffen, zoals vezels, ijzer of vitamine B12, die in natuurlijke plantaardige producten of in vlees wel voorkomen. Daardoor kan een dieet dat vooral bestaat uit bewerkte vleesvervangers en vegan junkfood leiden tot tekorten en een hogere kans op hartproblemen.
Daarnaast zijn deze producten vaak calorierijk, waardoor ze gemakkelijk bijdragen aan gewichtstoename als je er veel van eet. De onderzoekers benadrukken dat het niet gaat om het volledig vermijden van vlees, maar om het bewust kiezen van gezondere alternatieven. Wie minder vlees wil eten, doet er goed aan om te kiezen voor natuurlijke plantaardige producten zoals linzen, kikkererwten, groenten en volkoren granen in plaats van kant-en-klare vleesvervangers.
De rol van ultrabewerkt voedsel in hartziekten
Steeds meer studies wijzen op de negatieve effecten van ultrabewerkt voedsel, ongeacht of het plantaardig of dierlijk is. Deze producten bevatten vaak weinig vezels en veel zout of vet, wat op lange termijn de bloeddruk verhoogt en de bloedvaten belast. Sommige onderzoeken suggereren zelfs dat mensen die veel ultrabewerkte producten eten, een grotere kans hebben op vroegtijdig overlijden.
Het probleem is dat zulke producten makkelijk en aantrekkelijk zijn. Ze zijn snel klaar, smaken goed en worden vaak gepresenteerd als gezonde keuzes. Toch zijn ze verre van ideaal voor wie zijn hart gezond wil houden. Het lichaam heeft namelijk meer baat bij voeding die dicht bij de natuur staat. Verse groenten, fruit, noten en peulvruchten bevatten niet alleen vitamines en mineralen, maar ook antioxidanten die ontstekingen tegengaan.
De onderzoekers benadrukken dat het belangrijk is om bewust te blijven kijken naar wat er op je bord ligt. Een plantaardige hamburger kan een goed alternatief lijken, maar als die vol zit met zout, suiker en vet, is het verschil met een gewone hamburger klein.
De Nederlandse situatie: plantaardig eten in opkomst
Ook in Nederland wint plantaardig eten snel aan populariteit. Steeds meer mensen kiezen voor vleesvervangers, zowel uit gezondheidsredenen als vanwege het milieu. Supermarkten spelen hierop in met een steeds groter aanbod van vegan producten. Toch waarschuwt ook het Voedingscentrum dat de basis van een gezond dieet niet uit bewerkte vleesvervangers moet bestaan.
Volgens het Voedingscentrum moet een gezond plantaardig dieet vooral bestaan uit natuurlijke producten zoals noten, peulvruchten, volkoren granen, groenten en fruit. Vleesvervangers kunnen handig zijn, vooral voor mensen die net beginnen met minder vlees eten, maar ze zijn niet noodzakelijk voor elke maaltijd.
Het belangrijkste advies is om te variëren. Eet bijvoorbeeld af en toe tofu, tempeh of linzen in plaats van kant-en-klare burgers. Kies voor volkorenbrood in plaats van witbrood en eet dagelijks verse groenten. Op die manier krijgt het lichaam voldoende vezels, eiwitten en voedingsstoffen binnen zonder de nadelen van ultrabewerkt voedsel.
Bewust kiezen voor een gezond plantaardig dieet
Minder vlees eten kan zeker goed zijn voor je gezondheid, maar alleen als je het op een doordachte manier doet. Het vervangen van vlees door ultrabewerkte plantaardige alternatieven levert weinig gezondheidsvoordelen op en kan zelfs het tegenovergestelde effect hebben.
Een gezond plantaardig dieet draait om evenwicht en variatie. Kies liever voor pure, onbewerkte ingrediënten in plaats van producten die uit een fabriek komen. Peulvruchten, groenten, noten en volkoren granen vormen een stevige basis. Deze producten bevatten veel vezels, gezonde vetten en eiwitten, die samen bijdragen aan een sterk hart en een goed werkend lichaam.
Laat je niet misleiden door een etiket met ‘vegan’ of ‘plantaardig’. Dat zegt niets over de voedingswaarde of de gezondheidseffecten van het product. Kijk altijd naar de ingrediëntenlijst en de hoeveelheid zout, suiker en vet. Hoe korter de lijst, hoe beter het meestal is.
Uiteindelijk draait het niet om wat je weglaat, maar om wat je ervoor in de plaats zet. Wie kiest voor echte, onbewerkte plantaardige voeding, doet niet alleen zijn hart een plezier, maar ook zijn algehele gezondheid. Plantaardig eten kan dus zeker gezond zijn — zolang je maar kiest voor de juiste vorm ervan.
Bron: Metronieuws
