Nog maar drie weken en Nederland gaat opnieuw naar de stembus. De meest recente peiling van onderzoeksbureau Ipsos I&O zorgt direct voor beroering in Den Haag. De PVV van Geert Wilders blijft met 31 virtuele zetels ruimschoots de grootste partij van het land, terwijl JA21 een opvallende stijging laat zien en met dertien zetels op gelijke hoogte komt met de VVD. Hoewel de verhoudingen niet volledig zijn omgegooid, lijkt de campagne een beslissende fase in te gaan nu een groot deel van de kiezers nog niet weet op wie ze zullen stemmen.
De verkiezingscampagne komt op stoom
De afgelopen week is de verkiezingsstrijd echt losgebarsten. Partijen trekken door het land, verschijnen in televisiedebatten en proberen via talkshows hun boodschap over te brengen. Politici weten dat de komende weken cruciaal zijn om twijfelende kiezers te overtuigen. JA21-leider Joost Eerdmans was onlangs nog onderwerp van gesprek na een fel debat met Johan Derksen over de gevoelige kwestie van gaswinning in Groningen.
Het incident raakte een thema dat veel kiezers belangrijk vinden: vertrouwen in de politiek. Zulke momenten zorgen voor aandacht, maar het blijft de vraag of ze daadwerkelijk invloed hebben op de uiteindelijke stemkeuze van het publiek.
PVV behoudt de leiding ondanks politieke spanningen
De PVV blijft ondanks de recente politieke onrust veruit de grootste partij in de peilingen. Volgens Ipsos I&O verliest de partij zes zetels vergeleken met de verkiezingsuitslag van 2023, maar blijft de steun onder kiezers opvallend stabiel. Veel aanhangers lijken trouw te blijven aan Geert Wilders, ook na het vertrek van de partij uit het kabinet.
Onderzoekers van Ipsos I&O verklaren dit door de sterke band tussen Wilders en zijn achterban. De PVV-stemmers waarderen vooral de duidelijke standpunten van de partij en het gevoel dat Wilders opkomt voor “de gewone Nederlander”. De partij lijkt daardoor nauwelijks last te hebben van politieke tegenslagen.
Uit het onderzoek blijkt dat 67 procent van de PVV-kiezers stemt vanwege de inhoudelijke standpunten. Daarnaast zegt 49 procent dat de partij hen aanspreekt omdat zij zich er persoonlijk in herkennen. Opvallend is dat 90 procent van de PVV-stemmers immigratie en asiel als het belangrijkste thema noemt. In eerdere jaren lag dat percentage lager, wat laat zien dat dit onderwerp voor de achterban steeds belangrijker wordt.
Een veranderend kiezerspubliek en groeiende kloof
De samenstelling van de PVV-achterban is de afgelopen jaren duidelijk veranderd. Waar de partij vroeger vooral oudere mannen aantrok, is de groep inmiddels breder geworden. Zowel jongere kiezers als vrouwen voelen zich aangesproken door Wilders’ boodschap. Toch blijft het gemiddelde inkomens- en opleidingsniveau van PVV-stemmers lager dan bij veel andere partijen. Veel van hen voelen zich niet gehoord door de gevestigde politiek en zien in de PVV een stem van verzet.
Tegelijkertijd laat de peiling zien dat het politieke landschap als geheel verder naar rechts is opgeschoven. Het centrumrechtse blok – waar onder andere het CDA en de VVD toe behoren – is de afgelopen twintig jaar flink gekrompen. Waar dit blok ooit goed was voor meer dan zeventig zetels, zijn dat er nu nog maar 41. Daartegenover staat dat rechts-conservatieve partijen zoals PVV, JA21 en FvD samen veel terrein hebben gewonnen. Zij groeien van tien zetels twintig jaar geleden naar 56 in de huidige peiling.
De linkse partijen verliezen juist aan invloed. GroenLinks-PvdA, SP en Partij voor de Dieren staan samen op 53 zetels, waar dat er eerder nog 65 waren. De Nederlandse politiek schuift dus gestaag naar rechts, en die trend lijkt voorlopig niet te stoppen.
Strategisch stemmen en onzekere kiezers
Een belangrijk punt in de peiling is dat veel Nederlanders hun keuze nog niet hebben gemaakt. Slechts 15 procent van de ondervraagden zegt al zeker te weten op wie ze gaan stemmen. Maar liefst 82 procent twijfelt nog, en 15 procent heeft zelfs geen enkele voorkeur uitgesproken. Dat betekent dat de campagne de komende weken doorslaggevend kan zijn.
Televisiedebatten, interviews met lijsttrekkers en slimme mediacampagnes zullen bepalend worden. Een sterke indruk op het juiste moment kan het verschil maken tussen winst en verlies. Vooral partijen als D66, JA21 en VVD proberen de twijfelende kiezer voor zich te winnen met concrete plannen over migratie, koopkracht en veiligheid.
Strijd om de tweede plek
Achter de onbetwiste koppositie van de PVV ontvouwt zich een spannende strijd om de tweede plaats. Het CDA klimt naar 24 zetels en neemt daarmee een voorsprong op GroenLinks-PvdA, die nu op 22 zetels staan. D66 volgt met 14 zetels, terwijl de VVD en JA21 allebei op 13 staan.
Voor JA21 betekent dit een flinke opsteker. De partij stijgt twee zetels ten opzichte van vorige week en lijkt te profiteren van de onduidelijkheid binnen de VVD. Die partij kampt nog steeds met vragen over de koers en het leiderschap. De groei van JA21 laat zien dat er ruimte is op rechts voor een partij die zich nadrukkelijk profileert als alternatief voor zowel PVV als VVD.
Ook kleinere partijen laten lichte bewegingen zien. Zo komt 50PLUS voor het eerst sinds lange tijd weer boven de kiesdrempel uit, met twee zetels. Dat lijkt weinig, maar in een politiek landschap waarin elke zetel telt, kan dat later cruciaal blijken bij de coalitievorming.
Coalities en politieke grenzen
De vraag blijft welke partijen straks met elkaar kunnen samenwerken. JA21 sluit samenwerking met de PVV niet uit, maar heeft eerder aangegeven dat een coalitie met linkse partijen als GroenLinks-PvdA of D66 onwaarschijnlijk is. CDA en VVD blijven vasthouden aan hun uitsluiting van de PVV, al groeit de druk om die houding te herzien.
Dat maakt de kans groot dat de formatie na de verkiezingen ingewikkeld wordt. Als de peilingen kloppen, zal geen enkel blok een duidelijke meerderheid behalen. De PVV blijft de grootste, maar veel partijen weigeren met Wilders in zee te gaan. Aan de linkerkant is een samenwerking tussen GroenLinks-PvdA, D66 en kleinere partijen nodig om aan voldoende zetels te komen. Dat betekent dat er waarschijnlijk lange en lastige onderhandelingen volgen.
De laatste fase van de campagne
De komende weken zullen draaien om geloofwaardigheid, koopkracht en migratie — onderwerpen die volgens Ipsos I&O de meeste kiezers bezighouden. Partijen proberen zich te onderscheiden met concrete voorstellen en duidelijke beloftes, terwijl ze tegelijkertijd proberen de twijfelaars over de streep te trekken.
De politieke verhoudingen zijn nog verre van stabiel. Met een sterke PVV, een herstellend CDA en een snel groeiende JA21 is het politieke midden in beweging. Alles wijst erop dat de laatste fase van de campagne bepalend zal zijn voor de richting waarin Nederland zich beweegt.
De verkiezingen van dit jaar lijken daarmee uit te groeien tot een van de spannendste in lange tijd. Eén ding is zeker: het politieke landschap zal er na de stembusgang anders uitzien dan voorheen.
Bron: Menszine
