De herfst lijkt voor veel mensen het perfecte moment om de tuin weer netjes te maken. De bladeren vallen, het gras groeit langzamer en de snoeischaar lonkt. Toch is dat niet voor alle planten een goed idee. Sommige soorten hebben juist rust nodig in deze periode. Als je ze toch snoeit, kan dat niet alleen de plant zelf schaden, maar ook de insecten en de bodem eromheen.
Vroeger was het normaal om de tuin helemaal ‘winterklaar’ te maken. Alles werd kortgeknipt en opgeruimd, zodat de tuin er strak bij lag voordat de kou begon. Tegenwoordig weten we dat dit helemaal niet altijd goed is. Veel planten hebben hun stengels en bladeren nodig om zichzelf te beschermen tegen de winterkou. Bovendien bieden ze schuilplaatsen aan insecten, die juist in deze periode een plekje zoeken om te overwinteren.
Volgens hovenier Miranda Spaan van Tuinworkshop kun je beter niet zomaar beginnen met snoeien. “Niet elke plant houdt ervan om in de herfst gesnoeid te worden,” legt ze uit. “Sommige planten hebben juist nu hun bloemknoppen of gebruiken hun stengels om de winter door te komen. Als je die weghaalt, haal je in feite hun bescherming weg.”
Deze planten kun je beter niet snoeien
Eén van de belangrijkste groepen planten die je in de herfst met rust moet laten, zijn de heesters. Dat zijn planten die dicht bij de grond vertakken en vaak vroeg in het jaar bloeien. Veel heesters beginnen in de herfst al met het vormen van hun bloemknoppen. Snoei je ze nu, dan knip je die knoppen eraf voordat ze de kans hebben gekregen om te bloeien.
Volgens Spaan is dat zonde. “Heesters zijn juist in de herfst en winter op hun mooist,” zegt ze. “Ze geven structuur aan je tuin wanneer andere planten kaal worden.” Je kunt vaak zien of je met een vroegbloeiende heester te maken hebt. De knoppen beginnen nu al zichtbaar te worden en zijn goed te herkennen. Zie je die kleine bolletjes aan de takken verschijnen, dan weet je dat je beter kunt wachten met snoeien tot het voorjaar.
Ook rozen, azalea’s en zonnebloemen kun je beter niet te vroeg snoeien. Omdat deze planten vaak worden geassocieerd met de zomer, zijn mensen geneigd om ze in de herfst alvast te kortwieken. Toch is dat geen goed idee, zegt tuinexpert Christine Froelich. “Als je deze planten nu snoeit, stel je ze bloot aan de vorst. De afgesneden takken zijn kwetsbaar en kunnen bevriezen, waardoor de plant het volgend jaar minder goed terugkomt.” Het gevolg is dat je in het voorjaar minder bloemen hebt en dat sommige planten zelfs kunnen afsterven.
Bescherm ook de natuur in je tuin
Niet alleen de planten zelf lijden onder verkeerd snoeien, ook de natuur om hen heen krijgt een klap. Insecten gebruiken namelijk dode stengels en bladeren als schuilplaats in de winter. Denk aan lieveheersbeestjes, vlinders of bijen die tussen de stengels overwinteren. Door alles kort te knippen, haal je hun onderkomen weg.
Hovenier Spaan benadrukt dat dit effect groter is dan veel mensen denken. “De tuin leeft, ook in de winter,” zegt ze. “Wat voor ons rommelig lijkt, is voor insecten een veilige plek. Door alles weg te snoeien, verstoor je dat evenwicht.”
Bovendien beschermt de bovenlaag van plantenresten ook de grond zelf. Die laag zorgt ervoor dat regenwater beter wordt opgenomen en dat de bodem minder snel uitdroogt. Laat je de natuur een beetje zijn gang gaan, dan profiteert de hele tuin daarvan in het voorjaar. De grond blijft gezonder, de insecten overleven de winter en de planten kunnen sterker terugkomen.
Planten die wél van een snoeibeurt houden
Gelukkig zijn er ook planten die juist wél profiteren van een lichte snoeibeurt in de herfst. Denk aan de vrouwenmantel, geranium, taxushaag of buxusbollen. Deze soorten verdragen een beetje snoei goed en kunnen er zelfs sterker van worden. Het helpt om dode of zieke delen weg te halen, zodat de plant in het voorjaar beter kan groeien.
Toch is het belangrijk om dit met zorg te doen. Spaan adviseert om takken altijd schuin af te knippen. “Door schuin te knippen, blijft er geen water op de wond liggen,” legt ze uit. “Dat verkleint de kans op schimmel en zorgt ervoor dat de plant sneller herstelt.” Ook raadt ze aan om te snoeien op een droge dag. Als het nat is, kunnen bacteriën en schimmels makkelijker binnendringen.
Een andere tip is om het snoeiafval niet meteen weg te gooien. Je kunt het gebruiken als natuurlijke bodembedekking of mulch. Dat helpt de grond om vocht vast te houden en voorkomt dat er onkruid groeit. Zo gebruik je alles uit je tuin op een duurzame manier.
Een gezonde tuin begint met rust
De herfst is niet alleen een periode van opruimen, maar ook van rust. Veel planten bereiden zich in deze tijd voor op de winter. Ze trekken voedingsstoffen terug naar hun wortels en bouwen reserves op voor het nieuwe groeiseizoen. Door te snoeien, verstoor je dat proces.
Geef je tuin dus wat meer vrijheid in de herfst. Laat uitgebloeide bloemen en dorre takken gewoon staan. Ze beschermen de plant, bieden voedsel aan vogels en vormen een natuurlijke schuilplaats voor insecten. In het voorjaar kun je dan alsnog aan de slag met snoeien, als de vorst voorbij is en de planten weer beginnen te groeien.
Een tuin hoeft niet perfect te zijn om mooi te zijn. Soms is een beetje wild juist beter. De natuur weet vaak zelf precies wat ze nodig heeft — het enige wat jij hoeft te doen, is haar de tijd geven.
Bron: Libelle
