Autisme, officieel autismespectrumstoornis genoemd, zorgt ervoor dat een kind de wereld anders ervaart en informatie op een andere manier verwerkt. Dit kan invloed hebben op zijn ontwikkeling, gedrag en manier van communiceren. Steeds meer ouders en deskundigen herkennen de signalen, waardoor er meer bekend wordt over hoe je een kind met autisme het beste kunt ondersteunen.
Het lijkt soms alsof er tegenwoordig meer kinderen met autisme zijn, maar dat is niet zo. Autisme bestond altijd al, alleen wordt het nu sneller en beter herkend. Ook is duidelijk geworden dat autisme in verschillende vormen voorkomt, waarbij de ernst en de impact per kind sterk kunnen verschillen.
Hoe autisme zich uit bij kinderen
Kinderen met autisme nemen hun omgeving vaak in losse details waar, in plaats van in een geheel. Waar een ander kind een feestje meteen als een vrolijk geheel ziet, merkt een kind met autisme eerst de ballonnen of slingers op. Pas later vormt hij het totaalplaatje. Dit proces kost tijd en energie, waardoor hij moeite kan hebben om situaties te begrijpen.
Ook in sociale situaties zie je dit terug. Een kind zonder autisme begrijpt bijvoorbeeld op een tekening meteen dat mensen verdrietig zijn op een begrafenis. Een kind met autisme ziet eerst de losse elementen, zoals bloemen of een kist. Pas daarna legt hij de link naar de emoties. Daarom wordt autisme vaak een informatieverwerkingsstoornis genoemd.
Daarnaast hebben kinderen met autisme moeite met prikkels. Geluiden, beelden of bewegingen komen even hard binnen, waardoor het filteren lastig is. Zo kan het geroezemoes in een klas net zo storend zijn als de stem van de juf. Dit maakt concentreren en reageren ingewikkelder.
Oorzaken en erfelijkheid
Autisme ontstaat door afwijkingen in de ontwikkeling van de hersenen. Onderzoek laat zien dat erfelijkheid een grote rol speelt: in zo’n 90 procent van de gevallen wordt autisme doorgegeven via de ouders. Dat betekent niet dat opvoeding autisme veroorzaakt, maar dat het vooral biologisch bepaald is.
Soms spelen ook omstandigheden tijdens de zwangerschap mee. Infecties zoals rodehond kunnen de kans op autisme vergroten. Vroeger werd gedacht dat vaccinaties autisme zouden veroorzaken, maar uitgebreid onderzoek heeft bewezen dat dit niet klopt.
Signalen waar je op kunt letten
Autisme kan zich op veel verschillende manieren laten zien. Bij jonge kinderen kan het gaan om het ontbreken van oogcontact, niet lachen naar de ouders of niet reageren op hun naam. Ook zoeken sommige kinderen weinig troost of hebben ze geen moeite als ouders de kamer verlaten.
Bij oudere kinderen zijn de signalen vaak duidelijker. Ze spelen minder met leeftijdsgenoten, vertonen herhalend gedrag zoals wiegen of fladderen met hun handen, of raken geobsedeerd door bepaald speelgoed. Daarnaast kunnen ze moeite hebben met taal, letterlijk nemen wat er gezegd wordt of ongevoelig lijken voor pijn.
Niet ieder kind vertoont dezelfde signalen. Autisme is een spectrum en dat betekent dat de kenmerken en de ernst verschillen per persoon. Het kan variëren van lichte problemen met sociale contacten tot ernstige beperkingen in taal en communicatie.
Verschillende vormen en verwarring met hoogbegaafdheid
Vroeger werden verschillende soorten autisme onderscheiden, zoals klassiek autisme, het syndroom van Asperger en PDD-NOS. Tegenwoordig wordt alles onder autismespectrumstoornis geplaatst. Daarbij wordt vooral gekeken naar de sterke en zwakke kanten van het kind en de mate waarin hij ondersteuning nodig heeft.
Soms wordt autisme verward met hoogbegaafdheid. Beide groepen kinderen pikken veel signalen op, maar verwerken die anders. Bij hoogbegaafdheid zijn de sociale en emotionele vaardigheden vaak in balans met de intelligentie. Bij autisme lopen die juist achter, ondanks een hoog denkvermogen. Dit verschil is belangrijk om een juiste diagnose te kunnen stellen.
Wanneer hulp zoeken
Als ouder merk je vaak rond de peuterleeftijd dat je kind zich anders ontwikkelt. Hij maakt minder contact of lijkt stil te staan in zijn sociale groei. Herken je meerdere signalen en maak je je zorgen, dan is het verstandig om naar de huisarts of het consultatiebureau te gaan.
Een onderzoek naar autisme kan al op jonge leeftijd worden gedaan. Daarbij kijken specialisten niet alleen naar de problemen, maar ook naar de sterke kanten van je kind. Soms is direct extra hulp op school of thuis nodig, soms is afwachten beter. Het belangrijkste is dat je je zorgen bespreekt, hoe jong je kind ook is.
Hoe omgaan met autisme bij je kind
Autisme is niet te genezen, maar met de juiste aanpak kan je kind veel leren en zich ontwikkelen. Structuur, duidelijkheid en voorspelbaarheid zijn hierbij erg belangrijk. Een kind met autisme wil vaak wel leren, maar heeft moeite om dingen op de gewone manier op te pakken. Daarom moet je soms andere manieren gebruiken om iets aan te leren.
Passend onderwijs, begeleiding en een rustige omgeving kunnen veel verschil maken. Ook kunnen gedragsproblemen verminderen wanneer een kind zich begrepen voelt en duidelijke steun krijgt. Het draait erom dat je kind de wereld beter leert begrijpen en zich veilig voelt.
Praktische tips voor ouders
Het opvoeden van een kind met autisme kan zwaar zijn. Het is normaal dat je je soms machteloos voelt. Toch zijn er manieren om het makkelijker te maken. Gebruik duidelijke en eenvoudige taal, zodat je kind precies weet wat je bedoelt. Vermijd woorden als “misschien” of “straks”, omdat die verwarring kunnen geven.
Maak duidelijke afspraken, bijvoorbeeld met een wekker of pictogrammen, zodat je kind weet hoe lang hij iets mag doen. Vermijd plotselinge veranderingen, want die zorgen voor stress. Leg daarom de dag van tevoren uit en gebruik foto’s of pictogrammen om dit visueel te maken. Dit helpt je kind beter begrijpen wat er gaat gebeuren.
Als je kind moeite heeft met keuzes maken, gebruik dan plaatjes. Laat bijvoorbeeld een foto zien van een boek, een trein of een pop, zodat hij kan kiezen. Ook kun je signalen geven bij spannende momenten, zoals het bad klaarmaken of een handdoek laten zien. Zo bereid je hem voor.
En vergeet niet: zorg ook goed voor jezelf. Het opvoeden van een kind met autisme kan intensief zijn. Het is normaal dat je dit soms moeilijk vindt. Praat erover met anderen, zoek steun en voel je niet schuldig. Een kind met autisme opvoeden vraagt veel, maar je hoeft het niet alleen te doen.
Bron: Ouders van Nu
