Opgelet: op deze wegen mag je binnenkort 150 kilometer per uur rijden

In veel Europese landen zie je dat de maximumsnelheid op snelwegen juist omlaag gaat, vaak omwille van veiligheid en klimaatdoelen. Toch gaat Tsjechië de andere kant op. Daar mogen automobilisten binnenkort op een proeftraject tot wel 150 kilometer per uur rijden. Het land is daarmee het eerste EU-lid dat officieel experimenteert met een verhoging van de snelheidslimiet, terwijl de meeste landen juist de rem erop zetten.

Verschillen met Nederland en België

In Nederland is de maximumsnelheid de laatste jaren verlaagd. Overdag mag je sinds 2020 op de meeste snelwegen niet harder dan 100 kilometer per uur. Alleen tussen 19.00 uur en 6.00 uur mag je weer 130 rijden. Deze maatregel werd ingevoerd om de stikstofuitstoot te beperken.

Ook in België is er een trend naar lagere snelheden. Zo geldt op de Brusselse Ring tegenwoordig een limiet van 100 kilometer per uur, juist om de luchtkwaliteit en verkeersveiligheid te verbeteren. Tsjechië maakt nu de opvallende keuze om die trend om te draaien.

Een proeftraject van 50 kilometer

Het experiment in Tsjechië start in september. Het gaat om een stuk van 50 kilometer tussen Tabor en Ceske Budejovice (ook bekend als Budweis), gelegen op de D3-snelweg die Praag verbindt met Linz in Oostenrijk.

Dit traject is bewust gekozen: het is een lange, rechte snelweg met een zeer glad wegdek, ideaal om hogere snelheden te testen. Dynamische verkeersborden geven de toegestane maximumsnelheid weer. Als de omstandigheden perfect zijn – droog weer, geen files en geen werkzaamheden – verschijnt er 150 kilometer per uur op de borden.

Bij regen, mist of sneeuw wordt de maximumsnelheid automatisch met 20 kilometer per uur verlaagd. Zo blijft de verkeersveiligheid zo veel mogelijk gewaarborgd. De eerste digitale borden zijn al geplaatst en de eerste testritten worden eind september verwacht.

Grote investering voor de proef

Voor dit project trekt de Tsjechische overheid flink wat geld uit. Er wordt ongeveer 55 miljoen kronen geïnvesteerd, omgerekend zo’n 2,25 miljoen euro. Dat geld gaat onder andere naar nieuwe verkeersborden, meetapparatuur en onderzoek naar de effecten van de hogere snelheid.

Mocht het project een succes blijken, dan wil de overheid het uitbreiden naar andere snelwegen. Hierbij wordt vooral gekeken naar de D1 van Prerov naar Ostrava en de D11 bij Hradec Kralove. Op termijn zou de verhoging dus niet beperkt blijven tot één traject, maar op meerdere plekken in het land gelden.

Ervaring uit Oostenrijk

Tsjechië is niet het eerste land dat een experiment doet met hogere snelheden. In Oostenrijk liep er van 2018 tot 2020 een proef op de A1-snelweg tussen Wenen en Salzburg. Daar mochten automobilisten op bepaalde stukken – tussen Melk en Oed, en tussen Haid en Sattledt – 140 rijden in plaats van 130.

Die proef werd echter weer beëindigd. De toenmalige Oostenrijkse minister van Klimaat, Leonore Gewessler, besloot de test stop te zetten vanwege de negatieve gevolgen voor het milieu. Met name de hogere uitstoot van CO₂ speelde een grote rol bij die beslissing. Het Oostenrijkse voorbeeld laat zien dat er naast voordelen ook duidelijke nadelen kleven aan hogere snelheden.

Waarom Tsjechië dit experiment doet

De Tsjechische regering wil met dit project onderzoeken wat de gevolgen zijn van een hogere maximumsnelheid. Volgens voorstanders kan het verkeer beter doorstromen en kan reistijd worden verkort. Zeker op lange rechte stukken, waar automobilisten vaak toch al sneller rijden dan toegestaan, lijkt een verhoging voor veel bestuurders logisch.

Tegenstanders wijzen echter op de mogelijke nadelen. Hogere snelheden zorgen bijna altijd voor meer uitstoot van schadelijke stoffen. Ook neemt de kans op ernstige ongelukken toe. Bij 150 kilometer per uur is een ongeluk vaak veel zwaarder dan bij 120 of 130. Daarnaast kan de hogere snelheid leiden tot meer lawaai langs de snelwegen.

Verschillen in Europese snelheidslimieten

Binnen Europa bestaan grote verschillen in snelheidslimieten. Duitsland is een bijzonder geval, omdat er op veel stukken van de Autobahn helemaal geen officiële maximumsnelheid geldt. Toch adviseert men daar om 130 kilometer per uur aan te houden. In de praktijk rijden veel automobilisten daar veel harder, wat ook tot discussies leidt over veiligheid en milieu.

Frankrijk, Italië en Spanje hanteren meestal 120 tot 130 kilometer per uur als maximum. Scandinavische landen zitten vaak lager, rond de 110 kilometer per uur. Nederland en België behoren sinds de recente verlagingen tot de strengste landen van Europa.

Het Tsjechische experiment kan dus gezien worden als een opvallende uitzondering in een continent dat vooral kiest voor lagere snelheden.

Dynamische verkeersborden in opkomst

Niet alleen in Tsjechië maar ook in andere landen wordt steeds vaker gebruikgemaakt van dynamische verkeersborden. Deze borden passen de maximumsnelheid aan op basis van de situatie op de weg. In Nederland zie je dat bijvoorbeeld richting de kust of rond grote steden.

Bij veel verkeer gaat de snelheid omlaag om files te voorkomen, bij rustige omstandigheden kan de snelheid soms iets omhoog. Tsjechië gebruikt hetzelfde principe, maar dan juist om de snelheid te verhogen als het weer en de verkeersdrukte dat toelaten.

Situatie in Nederland

In Nederland blijft de limiet voorlopig op 100 kilometer per uur overdag. De verhoging naar 130 is al vaker besproken in de politiek, maar telkens zonder resultaat. Het kabinet houdt vast aan de lagere snelheid om de stikstofuitstoot en de CO₂-uitstoot te beperken.

Wel zie je dat er steeds meer trajecten zijn met dynamische snelheidsborden. Vooral op drukke trajecten, zoals richting de Randstad of naar de kust, wordt de snelheid aangepast afhankelijk van de drukte op de weg. Het idee is dat dit zowel de verkeersveiligheid als de doorstroming verbetert.

Een proef die Europa verdeelt

Het experiment in Tsjechië roept nu al veel discussie op in Europa. Voorstanders zien het als een modernisering van verkeersregels en een manier om bestuurders tegemoet te komen. Tegenstanders vinden het een stap terug, juist nu zoveel landen de snelheid verlagen om milieu en gezondheid te beschermen.

De komende jaren zal blijken welke effecten de hogere snelheid in Tsjechië heeft. Als het project succesvol verloopt en de veiligheid op peil blijft, kan het andere landen inspireren om hetzelfde te doen. Maar als de nadelen, zoals meer ongevallen en hogere uitstoot, duidelijk zichtbaar worden, zal het experiment waarschijnlijk snel eindigen – net zoals eerder in Oostenrijk.