Het is een bekend zomers probleem: jij ligt ’s nachts wakker door de jeuk van muggenbulten, terwijl je partner nergens last van heeft. Het voelt oneerlijk. Waarom ben jij steeds de pineut? En belangrijker: wat kun je ertegen doen zonder meteen naar chemische sprays te grijpen?
Wat doen muggen precies?
We zeggen vaak dat muggen ons steken, maar eigenlijk is dat niet waar. Ze bijten, of beter gezegd: ze prikken met een dun zuigsnuitje door je huid om bloed op te zuigen. Dat gebeurt heel anders dan bijen of wespen, die met hun angel steken.
En het zijn alleen de vrouwtjesmuggen die dit doen. Ze hebben het bloed namelijk nodig om eitjes te kunnen leggen. Dat betekent dat ze bijten voor hun nageslacht, niet voor zichzelf. Muggen zijn vooral actief in de avond, de nacht en in de vroege ochtend. Ze houden van warm en vochtig weer, dus vooral tussen mei en september heb je de meeste kans op beten.
Hoe vinden muggen jou?
Muggen zoeken hun prooi op geur. Ze kunnen je letterlijk ruiken vanaf tientallen meters afstand. Vooral de geur van je huid en je adem zijn belangrijk. Als ze dichterbij zijn, gebruiken ze ook je lichaamswarmte en beweging om te beslissen of je een goede prooi bent.
Bioloog Bart Knols legt uit dat elke huid honderden verschillende geurstoffen aanmaakt. Die geurstoffen worden bepaald door je genen, je zweet én de bacteriën op je huid. Iedereen ruikt dus anders. En sommige mensen ruiken voor muggen simpelweg aantrekkelijker dan anderen. Als jouw geurstoffen goed in de smaak vallen, heb je pech: dan zit jij bovenaan het muggenmenu.
Maar ook als jij niet hun eerste keus bent, kun je alsnog gebeten worden. Muggen nemen uiteindelijk genoegen met wie er beschikbaar is. Dus als je in de kamer ligt zonder alternatieven, ben jij aan de beurt.
Geen bulten betekent niet dat je niet gebeten bent
Sommige mensen worden wél gebeten, maar krijgen geen jeuk of bulten. Dat maakt het verwarrend, want daardoor lijkt het alsof zij nooit worden gestoken. Maar dat is dus niet altijd waar. Je lichaam kan gewoon minder heftig reageren op het speeksel van de mug, waardoor je niks merkt. Misschien krijgt je partner dus wél beten, maar merkt hij of zij het niet.
Chemische muggensprays: werken wel, maar niet zonder risico
Veel mensen grijpen naar een spuitbus om muggen te verjagen. Die sprays werken meestal met insecticiden die het zenuwstelsel van insecten aantasten, zoals pyrethroïden. Ze zijn effectief, maar niet zonder gevaar. Zeker in afgesloten slaapkamers kun je de dampen de hele nacht inademen.
Vooral kinderen, zwangere vrouwen en mensen met gevoelige longen kunnen hier last van krijgen. Denk aan hoofdpijn, kortademigheid of geïrriteerde ogen. En hoewel het misschien onschuldig lijkt, is het elke nacht chemische stofjes inademen natuurlijk niet gezond.
Alternatieve middeltjes: vaak onzin
Er zijn tegenwoordig allerlei middeltjes op de markt die muggen zouden moeten verjagen. Denk aan armbandjes met citronella, stickers, kaarsen, lavendelolie op je kussen, een tomatenplant op de vensterbank of zelfs knoflook eten. Maar volgens muggendeskundige Bart Knols werkt dit allemaal niet.
Sterker nog, hij noemt het “volksverlakkerij en pure oplichting”. Er is geen enkel wetenschappelijk bewijs dat deze producten muggen op afstand houden. Ze geven misschien een geur af die jij lekker vindt, maar muggen trekken zich daar weinig van aan.
Ook de bekende ultrasone apparaten – die met hoge tonen muggen zouden wegjagen – zijn volgens Knols complete onzin. Sommige apps voor je telefoon doen hetzelfde, maar ook die werken niet. Hij vindt het zelfs gevaarlijk dat deze producten worden verkocht, zeker als mensen erop vertrouwen in gebieden waar muggen ziektes als malaria kunnen overbrengen.
Elektrische verdampers zijn niet zonder gevaar
Nog een populaire optie: elektrische verdampers die je in het stopcontact steekt. Er komt dan een geur of stof vrij die muggen zou moeten afschrikken. Maar ook hier zijn risico’s. Sommige verdampers gebruiken citronella, maar vaak zit er nog een extra chemisch stofje bij dat schadelijk kan zijn.
Er bestaan ook varianten met tabletten waarin pyrethroïden zitten – dezelfde stof als in spuitbussen. Die adem je gewoon in terwijl je slaapt. Vraag jezelf af: is dat het waard? Volgens Knols kun je beter kiezen voor iets wat veilig én effectief is.
Wat helpt dan wél?
Volgens Knols is er geen wondermiddel tegen muggen. Maar er zijn wel degelijk dingen die goed werken:
Gebruik een muggenwerend middel op je huid
Smeermiddelen met DEET of picaridine zijn bewezen effectief. Ze houden muggen voor een paar uur op afstand. Maar wees voorzichtig met DEET. Het is een krachtig goedje dat bij hoge concentraties irritatie kan geven. Bovendien lost het plastic op en wordt het deels opgenomen in je huid. Het is daarom niet geschikt voor jonge kinderen.
Natuurlijk alternatief: citriodiol
Wil je liever iets natuurlijkers? Dan kun je kiezen voor producten met citriodiol. Dit komt uit eucalyptusolie en is in Nederland te koop onder de naam Careplus Natural. Het werkt ook tegen tropische muggen én is veilig voor kinderen.
Zet een ventilator in je slaapkamer
Muggen houden niet van wind. Een ventilator kan dus helpen om ze weg te houden. Maar let op: het is geen garantie. In gebieden waar muggen ziekten kunnen overbrengen, is dit geen goede oplossing. Dan moet je voor zwaardere middelen kiezen, zoals een klamboe of een insectengaas.
Voorkom stilstaand water
Muggen leggen hun eitjes in stilstaand water. Dus hoe minder water in je tuin of op je balkon, hoe minder kans op muggen. Kijk of je dakgoten goed doorlopen, leeg plantenbakjes en schoteltjes, en zet geen emmers of regentonnen open buiten. Zo haal je hun kraamkamers weg.
Gebruik een klamboe
Een klamboe is een simpele en veilige oplossing. Je hangt hem boven je bed en voorkomt zo dat muggen je ’s nachts kunnen bereiken. Er zijn ook geïmpregneerde klamboes te koop – die zijn behandeld met een muggenwerende stof – maar die zijn vooral bedoeld voor tropische gebieden.
Draag bedekkende kleding
’s Nachts slapen met lange mouwen en een lange broek is misschien niet je favoriete idee in de zomer, maar het helpt wel. Muggen kunnen niet bij je huid komen, dus kunnen ze je ook niet bijten.
Let op je geur
Hoewel je geur deels genetisch bepaald is, kun je ook dingen vermijden die je aantrekkelijker maken voor muggen. Bijvoorbeeld veel alcohol drinken: dat verandert je lichaamstemperatuur en geur. Ook sterk geurende lotions of parfums kunnen muggen aantrekken. Hou het dus neutraal als je buiten bent.
Een muggenvrije zomer zonder onzin
Muggen zijn irritant, dat is duidelijk. Maar met wat slimme keuzes kun je ze aardig op afstand houden. Vertrouw niet op wondermiddelen zoals ultrasone geluiden of citronellakaarsen. Die geven alleen een vals gevoel van veiligheid. Wat wel werkt? DEET, citriodiol, ventilatie, klamboes, bedekkende kleding en geen stilstaand water in je omgeving.
En vergeet niet: als jij wél jeuk hebt en je partner niet, betekent dat niet dat jij de enige bent die wordt gebeten. Jouw lichaam reageert er gewoon anders op. Maar met de juiste aanpak kunnen jullie allebei beter slapen – zonder gezoem en zonder bulten.
