Het Nederlandse landschap is in razend tempo aan het uitdrogen. De natuur is zo droog dat branden zich sneller verspreiden dan ooit tevoren. In de eerste maanden van 2025 zijn al 394 natuurbranden gemeld. Ter vergelijking: in heel 2024 waren dat er 211. Dat betekent dat we nu al bijna het dubbele aantal hebben bereikt, terwijl het zomerseizoen nog moet beginnen. In april werden gemiddeld zeven branden per dag gemeld. Dat is een zorgwekkende ontwikkeling, zeker omdat het echte brandseizoen normaal pas in de zomer begint.
Grote branddreiging al vóór de zomermaanden
Sinds maart zijn de weersomstandigheden al extreem brandgevaarlijk. Dat blijkt uit cijfers van de officiële brandweerdatabase en de Fire Weather Index. Die index wordt dagelijks berekend door het European Forest Fire Information System. Het systeem houdt bij hoe snel en makkelijk vuur zich kan verspreiden in de natuur. Zon, wind, lage luchtvochtigheid en verdroogde planten zorgen samen voor een hoog risico. En dit voorjaar zijn die risico’s historisch hoog. Dat betekent dat branden makkelijker ontstaan én moeilijker onder controle te krijgen zijn.
Gebieden afgesloten, brandweer zwaar belast
Veel natuurgebieden zitten uit voorzorg op slot. Vooral in Gelderland, Brabant en Drenthe worden wandelpaden gesloten. Barbecues, kampvuren en zelfs roken zijn verboden. De brandweer heeft het nu al drukker dan normaal en dat is zorgelijk, want de echte piek moet nog komen. Sommige regio’s, zoals Noord-Holland Noord, hebben besloten dat voertuigen niet meer het bos in mogen als dat te gevaarlijk is. Ook worden speciale teams, zoals helikopters en brandweerploegen uit andere regio’s, steeds vaker opgeroepen. Maar die extra hulp is niet altijd beschikbaar.
Op de Utrechtse Heuvelrug moesten eind april meerdere paden en toegangswegen dicht. Daar waren een paar kleine branden uitgebroken. De veiligheidsregio nam geen enkel risico. “De natuur is zó droog dat elke brandmelding serieus genomen moet worden,” zegt een woordvoerder. Zelfs een klein vuurtje kan uitgroeien tot iets groots.
Natuurbranden zijn lastig te beheersen
Experts waarschuwden er al eerder voor: natuurbranden in Nederland zijn onder de verkeerde omstandigheden bijna niet meer te stoppen. Dat staat ook in het rapport ‘Natuurbrandscenario’s’, gemaakt door onder andere Brandweer Nederland en het KNMI. De kans op een ramp is reëel als droogte, wind en brandbaar terrein samenkomen. En dat gebeurt nu steeds vaker.
Brandweer Nederland noemt 2025 nu al “een extreem zwaar jaar”. In een verklaring zeggen ze dat de toename van natuurbranden duidelijk zichtbaar is. De omstandigheden worden vaker extreem en dat maakt het werk moeilijker. Vooruit plannen en samenwerken is volgens hen belangrijker dan ooit. Want zonder goede voorbereiding kan een kleine brand snel uit de hand lopen.
Branden escaleren razendsnel
Het valt op hoe snel een klein vuurtje zich kan verspreiden. Bij een Fire Weather Index boven de 16 ontstaat er bijna altijd ergens in Nederland een natuurbrand. Die hoge waarden komen sinds 2018 steeds vaker voor. De branden kunnen zich dan verplaatsen met snelheden van 2 tot 3 kilometer per uur. De vlammen kunnen wel 3,5 meter hoog worden. Daarnaast is er sprake van ‘vliegvuur’: vonken die door de wind tot wel 100 meter verderop nieuw vuur veroorzaken. Daardoor zijn branden moeilijk in te dammen.
Mensen en natuur liggen dicht op elkaar
In Nederland wonen, recreëren en werken we vaak vlak bij natuur. Juist dat maakt het risico groter. Een klein brandje aan de rand van een bos kan leiden tot evacuaties van campings of zelfs zorginstellingen. In 2020 gebeurde dat al in Herkenbosch en de Deurnese Peel. En ook deze zomer is het weer raak, al gebeurt het nu vaker en op kleinere schaal.
De brandweer doet wat ze kan, maar kan niet overal tegelijk zijn. Wagens hebben tijd nodig om te komen en bij meerdere branden tegelijk moeten er keuzes worden gemaakt. Wat vroeger een uitzonderlijke situatie was, is nu normaal geworden. “De Wet van Murphy geldt bij natuurbranden,” zeggen experts. Alles wat mis kan gaan, gaat ook mis – als er niet beter wordt samengewerkt.
Preventie blijft een zwakke plek
Er zijn in Nederland geen duidelijke regels voor het nemen van preventieve maatregelen in de natuur. Beheerders zijn niet verplicht om bossen brandveiliger te maken. En geld voor herstel na een brand is beperkt. Samenwerking tussen bosbeheer, brandweer en overheden verloopt stroef.
Terwijl het volgens onderzoek wél mogelijk is om de risico’s te verlagen. Bijvoorbeeld door meer loofbomen, betere wateropslag of het aanleggen van zones die branden tegenhouden.
Zolang preventie geen prioriteit is, blijft de situatie kwetsbaar. Elke droge dag zonder regen vergroot de kans op nieuwe branden. En als de zomer écht begint, kan dat voor grote problemen zorgen.
Wat jij zelf kunt doen
Iedereen kan bijdragen aan het voorkomen van natuurbranden. Daarvoor hoef je geen brandweerman te zijn. Kleine acties maken al verschil. Steek geen vuur aan in of bij natuurgebieden. Dus geen BBQ, vuurkorf of sigaret. Laat geen afval achter, zeker geen glas of blik dat zonlicht kan weerkaatsen. Volg altijd de waarschuwingen en regels in het gebied. Zie je rook of vuur? Bel dan meteen 112. En check voor je op pad gaat het actuele risico op natuurbrand via www.natuurbrandrisico.nl. Zo help je mee om mens, dier en natuur veilig te houden.
Bron: Radar
