Laat ik maar meteen met de deur in huis vallen: ik snap echt niet waarom iedereen blind achter de media aanloopt. Alsof wat op NOS of RTL Nieuws verschijnt per definitie de waarheid is. Kijk, ik wil niemand iets opleggen, maar het valt me op dat mensen nauwelijks meer zelf nadenken. Neem nou dat gedoe over vapen. “Vapen is levensgevaarlijk!”, schreeuwen de krantenkoppen. “Kinderen worden verslaafd!” Natuurlijk is het niet gezond, maar kom op, moeten we daar nu écht zo hysterisch over doen?
Ik ben 37, werk al jaren in de techniek, en ik probeer dingen gewoon logisch te bekijken. Als je de cijfers erbij pakt, zie je dat vapen veel minder schadelijk is dan roken. Maar daar hoor je bijna niemand over. Nee, het is allemaal paniek en sensatie. “Het longschadegevaar!” “De jeugd in gevaar!” En dan zie je die talkshows waar iedereen instemmend knikt, zonder ook maar één kritische vraag te stellen. Ik denk dan: hebben jullie überhaupt íets gelezen buiten de kranten om?
“Het ergste vind ik nog,” zeg ik vaak tegen vrienden, “dat mensen denken dat ze goed geïnformeerd zijn, terwijl ze alleen maar napraten wat ze op tv hebben gehoord.” Ik bedoel, er is toch internet? Wetenschappelijke studies? Buitenlandse onderzoeken? Alles is te vinden, maar mensen hebben er gewoon geen zin in. Ze willen snel een mening, het liefst een die sociaal geaccepteerd is. Dus dan maar mee met de massa.
Hetzelfde zie ik bij die hele milieudiscussie. “We moeten duurzaam zijn! Minder vlees eten! Geen gas meer gebruiken!” Natuurlijk, ik wil ook een leefbare planeet. Maar je moet mij niet vertellen dat het allemaal zo simpel ligt. Alles wat we doen heeft gevolgen. Als we hier stoppen met vleesproductie, halen we het ergens anders vandaan. Als we geen gas meer willen, bouwen we kerncentrales. Maar ook daar komt weerstand tegen. Ik zeg dan: “Wat willen jullie nou eigenlijk wél?” Het lijkt alsof mensen geen vragen durven stellen, bang om tegen de stroom in te gaan.
En dan nog iets wat me opvalt: die hele heisa rondom de wolf. Vroeger was het spannend als er een wild dier werd gespot. Nu worden mensen boos als een wolf een schaap grijpt. Tja, dat is de natuur, toch? Maar nu wordt er een enorm debat gevoerd over afschieten of beschermen. En iedereen weet ineens alles van ecosystemen en biodiversiteit. Dat heb je allemaal zeker uit een Volkskrant-artikel? Denk je nu echt dat je daarmee ineens expert bent?
En laten we eerlijk zijn, het toppunt was wel corona. Ik wil niet in het hokje van ‘wappie’ gestopt worden, maar het was gewoon bizar hoe snel mensen hun gezond verstand aan de kant schoven. “Mondkapjes redden levens!” “Blijf binnen, red je oma!” Ik stelde daar toen vragen over. Of het allemaal klopte. Of die cijfers wel eerlijk waren. Maar zodra je iets zei dat afweek van het beleid, werd je meteen weggezet als gevaarlijk. “Jij bent een antivaxxer!” of “Jij gelooft zeker in complotten!” Nee, ik wil gewoon weten hoe het zit. Mag dat niet meer?
Wat me vooral stoort is hoe weinig mensen écht luisteren. Als ik zeg dat ik dingen in twijfel trek, dan roepen ze meteen: “Ja hoor, daar heb je weer zo’n complotdenker!” Maar ik ben helemaal niet tegen wetenschap, integendeel. Ik wil alleen dat wetenschap ook kritisch bekeken wordt. Dat je durft te zeggen: “Hé, dit onderzoek is gefinancierd door een farmaceut, misschien moeten we dat meewegen.” Is dat zo gek?
De wereld is niet zwart-wit, maar zo wordt het wel gebracht. Je bent voor of tegen. Je bent goed of fout. Terwijl ik denk: het is juist gezond om vragen te stellen. Waarom geloven we iets? Wie heeft er belang bij dat we iets geloven? En vooral: wat weten we eigenlijk écht?
Misschien klinkt dit allemaal wat gefrustreerd. Dat ben ik ook wel, eerlijk gezegd. Niet omdat mensen anders denken dan ik, maar omdat ze zélf niet denken. Ik hoop gewoon dat meer mensen de moeite nemen om even stil te staan bij wat ze horen. Om niet alles klakkeloos aan te nemen, maar zelf ook even te zoeken, te lezen, te twijfelen. “Zelf nadenken is niet verboden,” zeg ik dan. “Het is juist broodnodig.”
